Məhkumluq (ərəb. məhkum + -luq) – bir şəxsin məhkəmə tərəfindən qanunsuz əməlinə görə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi və müəyyən cəza tədbirlərinin ona tətbiq edilməsi halını bildirən hüquqi termindir. Bu termin geniş mənada həm cinayət hüququ, həm də inzibati hüquq çərçivəsində işlənə bilir.
Məhkumluğun birinci mənası cinayət hüququnda istifadə olunur və konkret olaraq cinayət törətməkdə təqsirli bilinən şəxsə məhkəmə tərəfindən verilmiş hökm və onun nəticələrini əhatə edir. Bu, həm cəzanın özünü (məsələn, azadlıqdan məhrum etmə, cərimə, ictimai işlər), həm də hökmdən irəli gələn digər hüquqi nəticələri (məsələn, hüquqların məhdudlaşdırılması, əmlakın müsadirə edilməsi) əhatə edir. "Məhkumluğun götürülməsi haqqında fərman" ifadəsi məhz bu mənada işlənir və əvvəllər verilmiş məhkumluq hökmünün ləğv edilməsini bildirir.
Məhkumluğun ikinci mənası isə daha geniş, məcazi mənadadır və bir şəxsin istər fiziki, istərsə də mənəvi cəhətdən başqasına asılı, itaətkar vəziyyətdə olmasını ifadə edir. Bu mənada, "məhkumluq" sözü öz istəyini ifadə etmək imkanından məhrum olmuş, başqasının iradəsinə tabe olmuş vəziyyəti bildirir. Məsələn, "Yoxsulluq onu məhkumluğa məhkum etmişdi" cümləsində "məhkumluq" yoxsulluq səbəbindən yaranmış asılılıq və acizlik vəziyyətini ifadə edir. Bu mənada "asılılıq", "təslimçilik", "tabeçilik" kimi sinonimlər istifadə edilə bilər.
Qeyd etmək lazımdır ki, məhkumluq sözünün birinci mənası dəqiq hüquqi termin olduğu halda, ikinci mənası daha geniş, məcazi və kontekstə bağlıdır. Hər iki mənanın düzgün anlaşılması üçün cümlədə işlənmə kontekstinin nəzərə alınması vacibdir.