Məxəz (ər. مَخْرَج - maxraj) sözü bir çox mənaları özündə birləşdirən, əsasən “çıxış yeri”, “mənbə” və ya “kök” mənalarını ifadə edən bir termindir. Ərəb dilindən gələn bu söz Azərbaycan dilində geniş yayılmış və müxtəlif kontekstlərdə istifadə olunur.
Birinci mənası, ən geniş yayılmış mənası, bir şeyin əldə olunduğu, alındığı yer, mənşəyi, başlanğıcıdır. Məsələn: "Bu məlumatın məxəzi etibarlı bir qaynaqdır" cümləsində məxəz sözü informasiyanın əldə olunduğu qaynağı bildirir. Başqa bir misal: "Çayın məxəzi dağlardakı bulaqlardır" cümləsində isə çayın mənbəyi, yəni başlanğıc nöqtəsi nəzərdə tutulur. Bu mənada "mənbə", "kaynaq", "başlanğıc", "kök" kimi sinonimlərdən istifadə etmək olar.
İkinci mənası isə, xüsusilə elmi-tədqiqat sahəsində, bir tədqiqatın əsaslandığı yazılı abidələr, sənədlər, əsərlər və digər mənbələrdir. Bu mənada məxəz, tədqiqatın həqiqiliyini və etibarlılığını təmin edən əsas dəlillərin toplusudur. Məsələn: "Dissertasiyanın məxəzləri geniş ədəbiyyat araşdırmasına əsaslanır" cümləsində dissertasiyanın yazılı əsasını təşkil edən materiallar nəzərdə tutulur. Bu kontekstdə "ədəbiyyat", "mənbələr", "istinad materialları" kimi ifadələr sinonim kimi işlədilə bilər. Həmçinin, məxəz elmi işlərdə istinad olunan ədəbiyyat siyahısı kimi də anlaşıla bilər.
Qısacası, "məxəz" sözü həm fiziki, həm də mənəvi mənbələri ifadə edə bilər və kontekstdən asılı olaraq mənasını dəyişir. Ancaq hər iki halda da, bir şeyin əsasını, mənşəyini və ya əldə olunduğu yeri göstərir.