Mərhəmət (ərəbcə "rahmeh" - rəhm etmək, mərhəmət etmək sözündən) — dərin rəhm, şəfqət, acıma və insaf hissi; kimsəyə qarşı göstərilən xeyirxahlıq, mülayimlik və bağışlayıcılıq; əzab-əziyyətdən xilas etmək, kömək etmək istəyi. Bu hissin əsasında, əsasən, zəif, çarəsiz, müşkülə düşmüş varlığa qarşı duyulan təəssüf və onlara kömək etmək istəyi dayanır. Mərhəmət həm də insani və ilahi bir keyfiyyət kimi qəbul edilir; Allahın bəndələrinə olan lütfü və mərhəməti də bu sözlə ifadə olunur.
Mərhəmət anlayışı sadəcə duyğu deyil, həm də konkret hərəkətləri əhatə edir. Məsələn, kasıba yardım etmək, xəstəyə qulluq etmək, düşmənə belə bağışlayıcılıq göstərmək mərhəmət əməllərinə misal ola bilər. Bu hissin gücü və təzahür formaları fərddən-fərdə, mədəniyyətdən-mədəniyyətə fərqlənə bilər. Bəzi mədəniyyətlərdə mərhəmət daha çox ailə dairəsində, bəzilərində isə daha geniş miqyasda, bütövlükdə cəmiyyətə qarşı ifadə olunur.
Bədii ədəbiyyatda "mərhəmət" sözü çox yönlü işlənir. Misal üçün, verilən misalda olduğu kimi, "Sən boş yerə çəkmə zəhmət; Saraydan umma mərhəmət!" cümləsində mərhəmət, güclülərin zəiflərə qarşı göstərə biləcəyi kömək və ya bağışlama kimi deyil, daha çox ümidsiz bir gözləmə, əldə edilməsi ehtimalı çox az olan bir şey kimi təsvir olunur. Başqa bir nümunədə isə, "Onun mərhəməti sonsuz idi" cümləsində mərhəmət, sonsuz bir xeyirxahlıq və bağışlayıcılıq kimi təsvir edilər. Yəni sözün mənası kontekstə görə müxtəlif çalarlar qazana bilir.
Ümumiləşdirərək demək olar ki, mərhəmət sadəcə bir söz deyil, dərin bir insan duyğusu və hərəkət tərzidir. Onun mahiyyətini tam olaraq izah etmək çətin olsa da, onun rəhm, şəfqət, acıma, insaf, xeyirxahlıq, bağışlayıcılıq və kömək hisslərini əhatə etdiyini qeyd etmək olar. Bu hissin həyatımızda vacib rol oynadığını və cəmiyyətin ahəngdar inkişafına müsbət təsir göstərdiyini vurğulamaq lazımdır.