Mərifət (ər. مَرِفَة - marifa "bilmək, tanımaq, dərk etmək" sözündən) Azərbaycan dilində geniş məna spektrinə malik bir sözdür. Əsas mənası "dərk etmə, tanıma, bilmə" olub, müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar daşıyır.
Lüğətlərdə qeyd edildiyi kimi, mərifət "ədəb, tərbiyə, qanacaq, kamal" mənalarında da işlənə bilər. Bu mənada mərifət yalnız biliyi deyil, həm də əxlaqi keyfiyyətləri, insanın özünü inkişaf etdirmə səviyyəsini, mənəvi kamalını əks etdirir. "Qızın mərifəti" ifadəsi qızın həm biliyini, həm də tərbiyəsini, ədəbini, ümumi olaraq kamalını ifadə edir.
Mərifət, "qabiliyyət, bacarıq, istedad" mənalarında da istifadə oluna bilər. "Qabiliyyətdə, mərifətdə, kamalda" ifadəsində mərifət insanın fəaliyyət göstərdiyi sahədəki bacarığını, istedadını bildirir.
Mərifətin istifade olunma dairəsi genişdir. O, fəlsəfi, ədəbi, dini kontekstlərdə də işlənə bilər. Fəlsəfi kontekstdə mərifət alimlərin gerçəkliyi dərk etmək səylərini, haqiqəti axtarışını ifadə edə bilər. Ədəbiyyatda mərifət əsərin fəlsəfi dərinliyini, müəllifin düşüncə dərinliyini bildirə bilər. Dini kontekstdə mərifət Allahın tanınması, Onun əzəmətini dərk etmə demək ola bilər.
Ümumi olaraq, mərifət sözü yalnız biliyi deyil, həm də dərk etməyi, anlamağı, mənəvi kamalı, əxlaqi keyfiyyətləri özündə birləşdirən bir konsepsiyadır. "Bu cahanda sənin kimi can olmaz" ifadəsində isə, mərifət, şəxsiyyətin yüksək keyfiyyətlərini, nadir və dəyərli olmasını vurğulayır.