Mızıldanmaq sözü Azərbaycan dilində geniş mənada "ağızda, dodaq altında səssizcə, ancaq eşidiləcək qədər, nəsə demək, qayıd-qayıd danışmaq" mənasında işlənir. Lüğətlərdə qeyd edilən "qayıd-qayıd demək, söylənmək, donquldanmaq" ifadələri bu geniş mənanı əhatə edir, ancaq tam mənzərəni verməyə bilər.
Sözün etimologiyası açıq şəkildə müəyyən deyil, lakin "mızıldamaq" fellərinin əsasında "mızılda-" kökündən törəmə olduğu güman edilir. Bu kök, ehtimal ki, səsin az-az eşidilməsini, səsin incəliyini ifadə edən bir ifadənin fonetik dəyişikliklərdən keçməsi nəticəsində yaranıb. "Mızılda-" kökündəki "mız-" hissəsi, səsin aşağıdan, dodaq arxasından çıxmasını, "lda-" hissəsi isə səsin az-az, fasiləli olmasını ifadə edə bilər.
Mızıldanmaq həm sakit, həm də alçaq səslə, həm də birtərəfli şəkildə danışmağı bildirə bilər. Misal üçün, bir insan öz-özünə bir şeylə razılaşarkən və ya narahat olduqda mızıldanmaq olar. Həmçinin, nəsə barədə gizlincə danışmaq, ətrafdakıların eşitmədiyini bilərək öz-özünə və ya çox alçaq səslə nəsə demək də mızıldanmaq sayılır.
Mətndəki "Nisə artıq dodağının altında mızıldanmağa başlayırdı" misalında, Nisənin nəsə düşünərək, ancaq öz-özünə, çox alçaq və aydın olmayan səslə nəsə dediyini görürük. Bu, onun düşüncələrinin fəaliyyətini, iç dünyasının hərəkətini göstərir.
Fərqli cümlələrdə mızıldanmağın necə işləndiyinə dair misallar:
- Qoca kişi öz-özünə nəsə mızıldanırdı.
- Uşaq yuxudan oyanıb, ana haqqında nəsə mızıldayırdı.
- O, məni görəndə birdən mızıldamağa başladı.
- Səssizcə, dodaqlarının altında nəsə mızıldayaraq keçdi.
Ümumiyyətlə, "mızıldanmaq" sözü insanın daxili halının əks olunduğu, həmçinin gizli, açıq şəkillərdə danışma və fikir bildirmə əməliyyatını ifadə edən bir söz kimi təsvir oluna bilər.