izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Milliyyət sözü Azərbaycan dilində geniş məna kəsb edən bir termindir. Əsasən iki əsas mənada işlənir: etnik mənsubiyyət və vətəndaşlıq. Lüğətlərdəki “milliyyət” ifadəsi əsasən etnik mənsubiyyəti, yəni bir xalqa, qəbiləyə, millətə mənsubluğu ifadə edir. Bu mənada milliyyət, insanın dilinə, mədəniyyətinə, adət-ənənələrinə, tarixinə, mənşəyinə əsasən müəyyən bir etnik qrupa mənsubluğunu göstərir. Müsəlman milliyyətindən olan insan, yəhudi milliyyətindən olan insan, azərbaycanlı milliyyətindən olan insan kimi ifadələr bu mənanı əks etdirir.

Lakin, tarixi kontekstdə və siyasi diskurslarda “milliyyət” termini bəzən vətəndaşlıq mənasında da işlənmişdir. Məsələn, “müəyyən bir dövlətin vətəndaşı olmaq” mənasında. Bu mənada “milliyyət” sözü “vətəndaşlıq” sözü ilə sinonim kimi işlənə bilsə də, əsas fərq ondadır ki, vətəndaşlıq hüquqi statusu ifadə edir, milliyyət isə etnik mənsubiyyəti. Bir insan bir neçə vətəndaşlığa sahib ola bilər, ancaq bir milliyyətə malikdir (nadir istisnalar olmadan).

M.Ə. Sabirin misalında (“Söylə mənə: vəzarətimilliyyəniz düzəldimi?”) “milliyyət” sözü ehtimal ki, ironik şəkildə vətəndaşlıq və ya həmin vətəndaşlığın təmin etdiyi imtiyazlar kontekstində işlənmişdir. Sözün bu formada işlənməsi həm də o dövrün siyasi reallığını əks etdirir; milliyyətin vətəndaşlıqla qarışdırılması, vətəndaşlığa qoyulan əhəmiyyətin vurğulanması kimi yozula bilər. Beləliklə, burada "milliyyət" sözünün mənası, müəllifin niyyətinə və kontekstinə görə müxtəlif şəkildə təfsir oluna bilər.

Qısacası, “milliyyət” sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mənası etnik mənsubiyyət olaraq qalır. Ancaq tarixi və siyasi mətnlərdə vətəndaşlıq mənasında da işlənə bildiyini nəzərə almaq lazımdır. Sözün etimologiyasına gəlincə, o, "millət" sözündən törəmişdir və "millət" sözü isə öz növbəsində farscadan götürülmüşdür.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz