Möhrə sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir sözdür və əsasən gil və ya palçıqdan hörülmüş divar, hasar, sədd və ya bənd mənasında işlənir. Lüğətlərdə sadəcə "gil palçıqdan tikilmiş divar, hasar" kimi qısa izahı olsa da, mənası kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlar əldə edə bilər. Məsələn, möhrə hündür və möhkəm bir qurğu ola bildiyi kimi, alçaq və kövrək bir maneəni də ifadə edə bilər.
Etimoloji baxımdan möhrə sözünün mənşəyi hələ də tam aydın deyildir, lakin türk dilləri ailəsinə mənsub olduğu güman edilir. Bəzi tədqiqatçılar onu "möhrəmək" (möhürləmək, möhkəmlətmək) felləsindən törəmə kimi izah edirlər. Bu baxımdan möhrə, həm də bir şeyi əhatə edən, qoruyan, ayırıcı bir qurğu kimi də qəbul edilə bilər. Sözün əsas mənası qoruma, mühafizə və ayırma funksiyasını ifadə edir.
Verdiyiniz nümunə cümləsində ("Onlar bağçanın içi ilə ötüb, möhrədən aşıb vağzala keçdilər") möhrə, bağçanı əhatə edən, onu xaricdən ayırıcı bir hasar kimi təsvir olunur. Bu kontekstdə möhrənin hündürlüyü və möhkəmliyi ilə bağlı məlumat yoxdur, ancaq onun bağçanın sərhədini təşkil etdiyi aydın şəkildə göstərilir. Möhrənin materialı ilə bağlı məlumat da birbaşa verilməsə də, ümumi mənada gil və ya palçıqdan tikilmiş olması başa düşülür.
Fərqli cümlələrdə möhrə sözünün necə işləndiyi nümunələri ilə daha aydın izah edək:
- Qədim şəhərin ətrafında hündür möhrələr ucalmışdı. (Burada möhrə möhkəm, hündür müdafiə divarını bildirir.)
- Uşaqlar bağçanın möhrəsini aşaraq qaçdılar. (Burada möhrə, asanlıqla aşıla bilən, alçaq bir hasarı bildirir.)
- Çayın qırağında köhnə, dağılmış bir möhrə qalıb. (Burada möhrə köhnəlmiş, dağılmaq üzrə olan bir qurğunu ifadə edir.)
Beləliklə, möhrə sözü kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar kəsb edə bilsə də, əsas mənası gil, palçıq və ya oxşar materiallardan tikilmiş divar, hasar, sədd və ya bənddir. Onun hündürlüyü, möhkəmliyi və vəziyyəti cümlənin məzmunundan asılı olaraq dəyişir.