Mövcudat (ər. “mövcud” sözünün cəmi) – Var olan hər şeyin ümumi adıdır; kainat, aləm, varlıqlar dünyası. Bu termin, fəlsəfə, teoloji və elmi kontekstlərə görə müxtəlif mənalar kəsb edə bilsə də, əsasən, zaman və məkanda var olan hər şeyi – canlıları, cansızları, maddi və qeyri-maddi varlıqları – əhatə edir. İnsanlar, heyvanlar, bitkilər, planetlər, ulduzlar, enerji formaları, fiziki qanunlar, hətta abstrakt anlayışlar (məsələn, fikirlər, hisslər) müəyyən bir mənada mövcudatın tərkib hissələri kimi qəbul edilə bilər.
“Mövcudat” sözü, ərəb dilindəki “mövcud” (وجود) – “var olan” sözünün cəm şəkli olaraq Azərbaycan dilinə daxil olmuşdur. “Mövcud” felinin kökü olan “vcd” (وجود) “var olmaq”, “mövcud olmaq” mənalarını ifadə edir. Beləliklə, “mövcudat” sözü “var olanların cəmi”, “hər şeyin ümumi adı” mənasını verir.
Müxtəlif cümlələrdə “mövcudat” sözünün işlənməsinə nümunələr:
“Mövcudatın sirrlərini anlamaq insanın əbədi axtarışıdır.” – Bu cümlədə “mövcudat” kainatın bütün sirrlərini ifadə edir.
“Bəşəriyyət mövcudatın qarşısında həmişə aciz qalmışdır.” – Burada “mövcudat” təbiətin gücü və insanın qarşısında kiçikliyi nəzərdə tutulur.
“Mövcudatın qorunması hər birimizin vəzifəsidir.” – Bu cümlədə “mövcudat” ətraf mühitin və planetin mühafizəsi mənasını daşıyır.
Qeyd edək ki, “mövcudat” sözü bəzən “aləm”, “kainat”, “varlıqlar” sözləri ilə sinonim olaraq işlədilir, lakin bu sözlər arasında incə məna fərqləri də mövcuddur. “Mövcudat” daha geniş bir məna ifadə edərkən, “aləm” və “kainat” daha çox kosmik ölçüləri, “varlıqlar” isə konkret varlıqları vurğulayır.