Mövhumat (ər. “mövhum” sözünün cəmidir) sözünün mənası Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində qeyd olunduğu kimi sadəcə “xəyala, fikrə gətirilən şeylər; xəyalat” və ya “insanları cəhalətdə saxlayan dini görüşlər; xurafat, fanat” kimi dar mənada izah edilməkdən daha genişdir. Əslində, “mövhumat” termini daha çox fəlsəfi və epistemoloji bir kontekstdə istifadə olunur və daha dərin bir mənaya malikdir.
Birinci mənası, yəni “əslində olmayıb xəyala, fikrə gətirilən şeylər” ifadəsində “mövhumat” qavrama əsaslanmayan, sübutsuz, əsassız təsəvvürlər, zənnlər, şübhələr məcmusunu bildirir. Bu təsəvvürlər real dünyaya aid deyil, əksinə, insanın subyektiv düşüncə və təxəyyülünün məhsuludur. Məsələn, "Uşaqların mövhumatı onları əfsanələr aləminə aparırdı." cümləsində mövhumat uşaqların xəyalları, nağıllara, əfsanələrə inanmaları kimi başa düşülür.
İkinci mənası olan “insanları cəhalətdə saxlayan dini görüşlər” ifadəsi isə “mövhumat”ın daha konkret, sosial bir tətbiqini göstərir. Bu mənada “mövhumat”, əsassız inanclar, xurafatlar, mistik və ya dini əqidələr sistemini təmsil edir ki, bunlar da tənqidi düşüncəni zəiflədir və insanları gerçəkliyi dərk etməkdən yayındırır. Məsələn, “Orta əsrlərdə insanların çoxu mövhumatın əsarətində yaşayırdı” cümləsində mövhumat, həmin dövrün elmə əsaslanmayan dini inancları və xurafatları kimi qəbul olunmalıdır.
Ümumi olaraq, “mövhumat” termini gerçəklikdən uzaq, subyektiv, sübutsuz və ya əsassız inancların, təsəvvürlərin ümumi bir adlandırılmasıdır. Bu inanclar həm fərdi, həm də sosial səviyyədə insanın düşüncə tərzini, həyat tərzinini və hətta sosial inkişafını təsir edə bilər. Sözün kökü olan ərəbcə “mövhum” sözü “görünməyən, gizli, xəyal, zənn” mənalarını verir ki, bu da “mövhumat” termininin əsas mahiyyətini daha da aydınlaşdırır.