Muncuq (is. çoğ. muncuqlar) — müxtəlif materiallardan hazırlanmış, adətən yuvarlaq və ya digər həndəsi formalarda olan, deşikli kiçik bəzək əşyaları. Bunlar şüşə, plastik, metal, ağac, sümük, gil, qabıq və ya digər təbii materiallardan hazırlana bilər. Muncuqlar əsasən dəlikləri vasitəsilə ip, sap, tel və ya digər nazik materiallar vasitəsilə bir-birinə bağlanaraq boyunbağı, bilərzik, sırğa, qolbaq və ya digər bəzək əşyaları yaratmaqda istifadə olunur. Onların ölçüləri, formaları, rəngləri və materialları çox müxtəlif ola bilər, bu da müxtəlif estetik və mədəni təsirlər yaratmağa imkan verir.
Muncuq sözünün etimologiyası (mənşəyi) Türkdilli dillərlə bağlıdır və muhtemelen “muncuqlamaq” (dəlik açmaq, nöqtələmək) felindən törəmişdir. Bu, muncuqların hazırlanması zamanı materialların deşiklənməsini və ya nöqtə şəklində bəzədilməsini ifadə edir. Sözün əsasında “mun” (dəlik, nöqtə) və “cuq” (kiçik əşya) kimi morfemlər qəbul edilə bilər. Ancaq bu, dilçilik araşdırmalarına əsaslanan bir fərziyyədir və dəqiq etimoloji təhlili əlavə araşdırmalar tələb edir.
Muncuqlar bəzək əşyaları kimi geniş yayılmışdır və müxtəlif mədəniyyətlərdə müxtəlif mənaları daşıya bilər. Məsələn, bəzi mədəniyyətlərdə muncuqlar sosial statusu, var-dövləti, ailə və ya qəbilə mənsubiyyətini ifadə edə bilər. Digər mədəniyyətlərdə isə onlar dini ayinlərdə, sehr və caduda, ya da müəyyən rituallarda istifadə oluna bilər. Ədəbiyyatda muncuqlar, xüsusilə şeir və nəsrdə, gözəllik, zəriflik, qadın gözəlliyi və s. simvolik mənaları ifadə etmək üçün istifadə olunur. Məsələn: "Boynunda parlaq muncuqlar parıldayırdı." və ya "Qızın saçları muncuq kimi parıldayırdı." kimi ifadələrdə muncuqlar gözəlliyi və parıltını simvolizə edir.
Qısaca, muncuq, müxtəlif materiallardan hazırlanmış, deşikli kiçik bəzək əşyalarıdır ki, onlar həm estetik məqsədlə, həm də müxtəlif mədəni və simvolik mənaları ifadə etmək üçün istifadə olunur. Onların tarixi və mədəni əhəmiyyəti çox böyükdür və müxtəlif mədəniyyətlərin sənətində və ənənələrində öz əksini tapır.