Müdərris (ər. مُدَرِّس - mudarris) sözü köhnə Azərbaycan dilində geniş işlənən bir termin olub, "müəllim", "təlim verən şəxs", "dərs deyən" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "müəllim, dərs verən adam" kimi təqdim olunsa da, mənası daha geniş və dərindir. Müasir Azərbaycan dilində "müəllim" sözü daha çox işlənsə də, "müdərris" sözü tarixi bir kontekstdə, xüsusilə də dini məktəblər (mədrəsələr) və ya ənənəvi təhsil sistemləri ilə əlaqəli mətnlərdə daha uyğun gəlir.
Ərəb mənşəli olan "müdərris" sözü, "dərs vermək" mənasını verən "dərəs" (دَرَّسَ - darrasa) felindən törəmişdir. Feilin məsdər halı olan "tədris" (تَدْرِيس - tadris) sözü də eyni kökdən gəlir və "təlim-tərbiyə vermə", "öyrətmə" mənalarını daşıyır. Beləliklə, "müdərris" sözü həm də təhsil prosesinin fəal iştirakçısı, biliyini başqalarına öyrədən, tərbiyə edən və yönəldən şəxs kimi anlaşılmalıdır.
Misal üçün, "Mədrəsə içrə müdərris verdiyi min dərsdən..." misalında "müdərris" sözü mədrəsədə dərs deyən müəllim kimi təsəvvür olunmalıdır. Bu cümlədəki "min dərs" ifadəsi isə müdərrisin uzun illər boyu təhsil prosesinə həsr etdiyi vaxtı və vermiş olduğu sayısız dərsləri ifadə edir. Başqa bir cümlədə isə "Müdərris öz şagirdlərinə əxlaq dərsləri də keçirirdi" kimi cümlədə müdərrisin təlim-tərbiyə sahəsindəki fəaliyyəti vurğulanır.
Qısacası, "müdərris" sözü sadəcə "dərs verən adam" deyil, həm də dərin bilik və təcrübəyə malik, tələbələrinə həm elmi bilikləri, həm də əxlaqi dəyərləri aşılayan, onların intellektual və mənəvi inkişafına töhfə verən bir şəxsiyyəti ifadə edir. Bu sözün köhnə və klassik bir termin olmasına baxmayaraq, tarixi və mədəni kontekstini əks etdirən mətnlərdə "müəllim" sözündən daha uyğun və daha mənalı işlənməlidir.