Müəyyənləşdirmə sözü "müəyyənləşdirmək" fellindən törəmiş bir isimdir. Əsas mənası bir şeyin və ya hadisənin nə olduğunu, hansı xüsusiyyətlərə malik olduğunu dəqiq və qəti şəkildə göstərmək, aydınlaşdırmaq, təyin etmək deməkdir. Bu proses, obyektin, anlayışın və ya vəziyyətin qeyri-müəyyənliyini aradan qaldıraraq, onun əsas xüsusiyyətlərini, səbəblərini və nəticələrini ortaya qoyur. Müəyyənləşdirmə, həm obyektiv faktların, həm də subyektiv fikirlərin aydınlaşdırılması üçün istifadə oluna bilər.
Müxtəlif kontekstlərdə müəyyənləşdirmənin mənası müəyyən dərəcədə dəyişə bilər. Məsələn, hüquqda müəyyənləşdirmə, cinayətkarın kimliyinin, hadisənin vaxtının, yerinin və səbəblərinin dəqiq müəyyən edilməsi prosesini ifadə edir. Elmdə isə, bir hadisənin səbəb-nəticə əlaqələrinin, mexanizmlərinin və qanunauyğunluqlarının aydınlaşdırılması müəyyənləşdirmə kimi başa düşülür. Riyaziyyatda, bir dəyişənin və ya funksiyanın dəyərinin tapılması da müəyyənləşdirməyə aiddir. Gündəlik həyatda isə, bir problemi müəyyənləşdirmək, onun həlli üçün ilk addım olan səbəblərinin və xüsusiyyətlərinin aydınlaşdırılmasını bildirir.
Müəyyənləşdirmə sözünün sinonimləri arasında "təyinat", "müəyyən etmə", "aydınlaşdırma", "təsbit", "identifikasıya" kimi sözlər göstərilə bilər. Lakin, bu sözlərin hər biri müəyyənləşdirmədən fərqli nüanslar daşıyır və kontekstdən asılı olaraq istifadə olunmalıdır. Məsələn, "təyinat" daha çox məqsəd və vəzifənin müəyyən edilməsini, "identifikasıya" isə bir obyektin başqalarından fərqləndirilməsini ifadə edir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Hadisənin səbəblərinin müəyyənləşdirilməsi üçün ətraflı araşdırma aparıldı.
- Məsələnin həlli üçün ilk növbədə problemi müəyyənləşdirmək lazımdır.
- Bu analiz, xəstəliyin dəqiq müəyyənləşdirilməsinə imkan verdi.
- Sənədin müəyyənləşdirilməsi onun autentikliyinin yoxlanılmasını tələb edir.
- Ədəbiyyatda mövzunun müəyyənləşdirilməsi əsərin strukturunu müəyyən edir.