“Müftə-müftə” sözü Azərbaycan dilində zərf kimi işlənir və əsasən “boş-boş”, “havayı-havayı”, “nahaq yerə”, “pulsuz”, “ödənişsiz” mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdəki tərifi qısadır və sözün çalarlarını tam əhatə etmir. Daha dəqiq izah üçün mənasının müxtəlif aspektlərini nəzərə almaq lazımdır.
Birincisi, “müftə-müftə” sözü hər hansı bir işin, əməlin və ya əldə edilən nəticənin heç bir əmək, səy və ya xərc tələb etmədən, sadəcə olaraq “havayı” şəkildə baş verdiyini bildirir. Misal üçün: “O, müftə-müftə bir iş tapdı” cümləsində işin asanlıqla və səy göstərmədən əldə olunduğu vurğulanır.
İkincisi, söz hər hansı bir şeyin qarşılığında heç bir şey vermədən, pulsuz və ya ödənişsiz əldə edilməsini ifadə edə bilər. Məsələn: “Teatr biletini müftə-müftə aldı” cümləsində biletin pulsuz əldə edildiyi aydın şəkildə göstərilir. Bu mənada “müftə-müftə” “pulsuz”, “ödənişsiz” sözlərinin sinonimi kimi işlənir.
Üçüncüsü, “müftə-müftə” sözünün kontekstdən asılı olaraq “faydasız”, “mənasız”, “boş yerə” kimi mənaları da ola bilər. Misal üçün: “Müftə-müftə vaxt itirmə” cümləsində vaxtın səmərəsiz istifadəsinə işarə edilir. Bu mənada söz, əməlin nəticəsiz qalmasını, boş yerə sərf edilməsini bildirir.
Sözün etimologiyasına gəldikdə isə, “müftə” sözünün kökü dəqiq bilinmir, lakin ehtimal ki, fars və ya türk dillərindən gəlmişdir. “Müftə-müftə”nin təkrarlanan quruluşu isə mənanın gücləndirilməsi və təkrarlanma vasitəsilə vurğulanmasını təmin edir. Belə təkrarlanan quruluş Azərbaycan dilində bir çox zərflərdə müşahidə edilir (məsələn, boş-boş, havayı-havayı).
Nəticə etibarilə, “müftə-müftə” sözü çoxmənalı olub, kontekstdən asılı olaraq “boş-boş”, “havayı-havayı”, “nahaq yerə”, “pulsuz”, “ödənişsiz”, “faydasız”, “mənasız” kimi müxtəlif mənaları ifadə edə bilər. Verilən nümunə cümləsində ("Müftə-müftə “Nicat”, “Məktəb” demək ilə Fatıya tuman olmaz.") isə “faydasız”, “nəticəsiz” mənaları üstünlük təşkil edir.