Müftəxorluq sözü Azərbaycan dilində geniş mənada öz əməyi ilə yaşamayan, başqalarının hesabına, əməyinə, var-dövlətinə söykənərək yaşayan şəxsin həyat tərzinə, davranışına deyilir. Bu, sadəcə pul və maddi ehtiyacların ödənilməsini deyil, həm də əmək və səy göstərmədən başqalarının qayğısı və yardımı ilə yaşamağı əhatə edir. Sözün mənası içərisində tüfeylilik, parazitlik, yaramazlıq, həyasızlıq kimi anlamlar da gizlənir.
Etimoloji baxımdan "müftə" sözü "pulsuz", "ödənişsiz", "bəlalı" mənalarında işlənir. "Xorluq" isə "həyat tərzi", "davranış", "vəziyyət" mənalarını bildirir. Beləliklə, "müftəxorluq" sözünün əsl mənası "pulsuz, ödənişsiz həyat tərzi", yəni əməksiz, başqalarının hesabına yaşamaq deməkdir. Lakin zaman keçdikcə sözün mənası genişlənərək, daha mənfi bir kontekstdə istifadə olunmağa başlayıb.
Müftəxorluq fərqli kontekstlərdə müxtəlif cümlələrdə işlənə bilər. Məsələn:
- "Onun müftəxorluq həyatı uzun sürə bilməzdi." (Bu cümlədə müftəxorluq, davamlı, əməksiz həyat tərzi kimi təsvir olunur.)
- "O, müftəxorluqla məşğul olur, başqalarının əməyini istismar edir." (Bu cümlədə müftəxorluq, başqalarının əməyindən sui-istifadə etmək kimi təsvir olunur.)
- "Müftəxorluq cəmiyyət üçün təhlükəlidir." (Bu cümlədə müftəxorluq, sosial bir problem kimi təsvir olunur.)
- "Laçın bəyin hərəkətləri olub yalan, büxl, şivə, müftəxorluq." (Verilən nümunədə müftəxorluq, yalan, büxllük, şivə kimi mənfi xüsusiyyətlərlə yanaşı qeyd olunur. Bu, həm də müftəxorluğun başqa mənfi davranışlarla əlaqəli olduğunu göstərir.)
Qeyd etmək lazımdır ki, "müftəxorluq" sözünün sinonimləri kimi "parazitlik", "tüfeylilik", "əməksizlik", "söykənərək yaşamaq" kimi sözlər işlənə bilər, lakin hər birinin özünəməxsus incəlikləri və məna çalarları var. "Müftəxorluq" isə bu mənaları özündə daha qabarıq şəkildə birləşdirərək, daha güclü mənfi bir konnotasiya daşıyır.