Müxtəlif (ərəbcə مختلف - muxtalif sözündəndir) sifətdir. Əsas mənası "bir cür olmayan", "fərqli", "çeşitli" deməkdir. Bu, sadəcə "cürbəcür", "növbənöv", "növ-növ", "dürlü-dürlü" kimi sinonimlərlə ifadə edilə biləcək bir mənadan daha geniş və dəqiq bir anlayışı əhatə edir. "Müxtəlif" sözü, əşyaların, hadisələrin, anlayışların və ya xüsusiyyətlərin bir-birindən fərqli olmasını, bir sıra fərqli xüsusiyyətlərə malik olmasını vurğulayır.
"Müxtəlif" sözünün işlənməsində fərqlilik dərəcəsi vacibdir. "Müxtəlif rənglər" deyərkən, sadəcə iki və ya üç fərqli rəng nəzərdə tutula bilər, amma "müxtəlif növ meyvələr" deyərkən, daha geniş bir çeşiddən bəhs olunur. Beləliklə, sözün kontekstə bağlı olaraq fərqli şəkildə anlaşılması mümkündür. "Müxtəlif" sözü kəmiyyət və keyfiyyət baxımından fərqlənməni bildirə bilər. Məsələn, "müxtəlif ölçülü qutular" həm sayca, həm də ölçü baxımından fərqli qutuları ifadə edir.
Misallar:
- Müxtəlif dillərdə yazılmış kitablar.
- Müxtəlif növ heyvanlar.
- Müxtəlif yanaşmalar.
- Müxtəlif səbəblərə görə baş verən hadisələr.
- Müxtəlif səviyyələrdə biliyə malik olan tələbələr.
Qeyd edək ki, "müxtəlif" sözü "bənzərsiz" və ya "unikal" kimi sözlərdən fərqlidir. "Bənzərsiz" və "unikal" sözləri bir şeyin təkrarolunmaz, özünəməxsus olduğunu bildirir, halbuki "müxtəlif" bir-birindən fərqli bir neçə şeyin mövcudluğunu ifadə edir.