Mükəmməl [ər.] sif. Lüğətlərdə sadəcə "heç bir qüsuru, kəsiri, nöqsanı olmayan; hər cəhəti dürüst olan; kəm-kəsirsiz, tam" olaraq izah edilən "mükəmməl" sözü daha geniş və dəqiq şəkildə aşağıdakı kimi təhlil edilə bilər. Sözün əsas mənası, bir şeyin ideal vəziyyətdə olmasını, heç bir əskikliyinin, çatışmazlığının və ya qüsurunun olmamasını ifadə edir. Bu, yalnız fiziki obyektlərə deyil, həm də mənəvi keyfiyyətlərə, sistemlərə, proseslərə və ya hətta fikirlərə tətbiq oluna bilər. Mükəmməllik nisbi bir anlayışdır; tamamilə subyektiv meyarlara əsasən dəyərləndirilə bilər. Bir şeyin mükəmməl sayılması kontekstdən, müqayisə etdiyimiz meyardan və gözləntilərimizdən asılıdır.
Etimoloji baxımdan "mükəmməl" sözü ərəb mənşəlidir. "Kamel" (كامل) kökündən törəmişdir və "tam", "bütöv", "tamamlanmış" mənalarını verir. "Mükəmməl" sözü bu kökdən "mühəkkəm", "tam", "qüsursuz" mənasını əks etdirərək fars dilinə, oradan isə Azərbaycan dilinə daxil olmuşdur. Sözün "mükəmməllik" şəkilçisi ilə əmələ gələn "mükəmməllik" isə "tam olmaq halı", "qüsursuzluq", "ideal vəziyyət" mənalarını daşıyır.
Cümlə içərisində istifadəsi: "Mükəmməl bir plan hazırladı." (burada planın bütün detallarının düşünülmüş və hərtərəfli olduğunu bildirir). "Onun mükəmməl səsi tamaşaçıları heyran etdi." (burada səsin yüksək keyfiyyətini, gözəlliyini və mükəmməlliyini vurğulayır). "Mükəmməl bir əsər yazmaq çətindir." (burada əsərin bütün cəhətlərinin - süjet, dil, üslub və s. - yüksək səviyyədə olmasını ifadə edir). Göründüyü kimi, "mükəmməl" sözü müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif nüansları daşıyır və hər zaman ideal, qüsursuzluğu deyil, həmçinin yüksək səviyyədə olmanı da ifadə edə bilər.
Qısaca, "mükəmməl" sözü, bir şeyin tam, bütöv, qüsursuz, ideal və ya çox yaxşı olduğunu ifadə edən geniş mənalı bir sifətdir. Ancaq mükəmməllik, hər zaman əldə edilə bilən bir vəziyyət olmaya bilər. Sözün mənası həm obyektiv, həm də subyektiv amillərdən asılıdır.