Mütərəqqilik (ərəb. مُتَرَقِّي - irəliləyən, inkişaf edən kökündən): İnkişaf, tərəqqi və irəliləyiş halını, prosesini və ya meyllərini ifadə edən bir anlayışdır. Bu, sadəcə inkişafa kömək etməkdən daha geniş bir məna kəsb edir. Mütərəqqilik, cəmiyyət, elm, texnologiya və ya fərdlər səviyyəsində yeni və daha yaxşı hala doğru hərəkəti əhatə edir. Bu hərəkət, mövcud vəziyyətin təkmilləşdirilməsi, yeniliklərin tətbiqi, köhnə və səmərəsiz sistemlərin tərk edilməsi, daha səmərəli və ədalətli qurumların yaradılması yolu ilə baş verir.
Mütərəqqiliyin əsas xüsusiyyətləri arasında yeniliyə açıqlıq, tənqidi düşüncə, irəliyə yönəlmə, qabaqcıl texnologiyaların tətbiqi, sosial ədalətə yönəlmə, demokratikləşmə və insan hüquqlarına hörmət yer alır. Mütərəqqilik, statik və konservativ düşüncə tərzinin əksinə olaraq, daim dəyişiklik və inkişafa yönəlmiş bir prosesdir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Ölkənin mütərəqqiliyi üçün elmə və texnologiyalara sərmayə yatırmaq vacibdir.
- Onun mütərəqqilik ideyaları cəmiyyətdə böyük dəyişikliklərə səbəb oldu.
- Bizim məqsədimiz cəmiyyətin mütərəqqiliyini təmin etməkdir.
- Mütərəqqilik hər zaman yeniliklərlə müşayiət olunur.
- Təhsilin inkişafı cəmiyyətin mütərəqqiliyinin əsas amillərindən biridir.
Mütərəqqilik anlayışı, "qabaqcıllıq" sözü ilə sinonim olsa da, "qabaqcıllıq" daha çox spesifik bir sahədəki üstünlük və ya liderliyi ifadə edir. Mütərəqqilik isə daha geniş bir kontekstdə, ümumi inkişaf və irəliləyişi əhatə edən bir anlayışdır. Məsələn, bir şirkətin "qabaqcıl" texnologiyalardan istifadə etməsi, ümumi cəmiyyətin "mütərəqqiliyi"nə töhfə verə bilər, amma "qabaqcıl" olmaq, mütərəqqiliyin özü deyil, mütərəqqiliyin bir təzahürüdür.