izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nacins sözü farsca "na…" (yox, əksi, mənfiliyi bildirən ön ek) və ərəbcə "cins" (növ, cins, qrup) sözlərindən əmələ gəlmiş mürəkkəb bir sözdür. Lüğətlərdəki sadə tərifi "cinsi təmiz olmayan, cinsi pozuq; cinssiz" olaraq verilsə də, mənası daha çox kontekstdən asılıdır və daha geniş şəkildə izah edilməlidir.

Birincisi, "nacins" sözü bioloji mənada "cinssiz" deməkdir. Bu mənada, cinsi yolla çoxalma qabiliyyətinə malik olmayan, vegetativ yolla (məs., qələm, kök) çoxalan bitkilər, ya da partenogenez (dişi cinsi hüceyrənin mayalanmadan inkişafı) yolu ilə çoxalan orqanizmlər üçün işlədilə bilər. Məsələn, bəzi bitkilərdə toxumların çoxluğu genetik pozuntulara, hibridləşməyə və ya digər amillərə bağlı olaraq artır; bu vəziyyət də "nacins" termini ilə izah oluna bilər. Misal olaraq verilən "Nacins qarpızın toxumu çox olar" cümləsində də məhz bu məna nəzərdə tutulur. Qarpızın toxumlarının çoxluğu, onun cinsi təmiz bir növ olmamasından, yəni hibridləşmədən irəli gəlir.

İkincisi, "nacins" sözü məcazi mənada da işlənə bilər. Bu mənada, "müəyyən bir qrupa, növə, kateqoriyaya aid olmayan, qarışıq, saf olmayan" mənasını verir. Məsələn, "Nacins insanlar toplantısı" deyərkən, müxtəlif mədəniyyət, əxlaq və sosial təbəqədən olan insanların bir araya gəldiyi bir qrup nəzərdə tutula bilər. Bu istifadədə, "nacins" sözü "müxtəlif", "qarışıq" sözləri ilə sinonim kimi işlənə bilər. Yəni burada "cinsi pozuqluq" mənası yox, növ və ya qrupun qarışıqlığı nəzərdə tutulur.

Üçüncüsü, ədəbiyyatda "nacins" sözü bəzən "qeyri-adi", "əcaib", "qəribə" kimi mənalarda da işlənə bilər. Bu istifadə daha az yayılmış olsa da, müəllifin özünəməxsus üslubu ilə bağlı ola bilər.

Qısaca, "nacins" sözünün mənası kontekstdən asılıdır. Bioloji mənada "cinssiz", məcazi mənada isə "qarışıq", "müxtəlif", bəzən isə "qəribə" mənalarında işlənə bilər. Sözün mənasını tam anlamaq üçün cümlədəki işlənmə formasını diqqətlə nəzərə almaq lazımdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz