izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Nadürüst sözü fars mənşəlidir (نادروست). Azərbaycan dilində sifət və isim kimi işlənir. Əsas mənası "dürüst olmayan", "etibar etməyəcək", "fırıldaqçı" deməkdir. Lüğətlərdə verilən "fırıldaqçı, kələkbaz, hiyləbaz, əliəyri, cüvəllağı" kimi sinonimləri də sözün mənasını tam əhatə etmir. Çünki "nadürüst" sadəcə fırıldaqçılığı deyil, daha geniş bir əxlaqsızlığı, etibarsızlığı, həqiqətdən uzaq davranışı ifadə edir.

Sözün mənasını daha dəqiq şəkildə izah etmək üçün onun müxtəlif kontekstlərdə necə işləndiyini nəzərə almaq lazımdır. Məsələn, "nadürüst adam" deyərkən, sadəcə olaraq fırıldaqçılıq edən bir insandan deyil, həm də əxlaqsız, etibarsız, sözünə etibar edilməyəcək, vicdansız bir insandan bəhs edirik. "Nadürüst davranış" ifadəsi də eyni şəkildə yalnız konkret bir fırıldaq əməlindən deyil, ümumilikdə əxlaqsız və qeyri-etik hərəkətləri əhatə edir.

"Haramzadə" sözünün "nadürüst"ün sinonimi kimi istifadəsi isə doğru deyil. "Haramzadə"nin mənası bioloji ata-ana münasibətləri ilə bağlıdır və etik davranışla birbaşa əlaqəsi yoxdur. Bu iki sözün bir yerdə istifadəsi mənasal səhvə yol açır və onların sinonim kimi qəbul edilməsi düzgün deyil.

Misal olaraq Gileygüzarovdan götürülmüş cümlədə ("Arvad, gələn dəfə bu nadürüstü çağırsaq hər ikimizi") "nadürüst" sözü, yəqin ki, etibarsız, aldatmaq bacarığı olan bir şəxsi ifadə edir. Bu kontekstdə "nadürüst" sözü, şəxsin hərəkətlərinin nəticələrindən xəbərdar olduğunu və bunu nəzərə alaraq hərəkət etdiyini göstərir. Yəni, sadəcə "fırıldaqçı"dan daha çox "pis niyyətli, həqiqətdən uzaqlaşan, qəsdli olaraq aldadan" mənasını da özündə ehtiva edir.

Yekun olaraq, "nadürüst" sözü "dürüst olmayan", "etibar etməyəcək", "əxlaqsız", "vicdansız", "etibarsız", "pis niyyətli" və s. mənaları birləşdirən geniş bir anlayışı əhatə edir. Sadəcə "fırıldaqçı" sözü ilə əvəz edilməsi onun mənasını tam olaraq əks etdirmir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz