Naqis (ər. ناقص - nāqiṣ) sifəti əsasən “tam və mükəmməl olmayan”, “yarımçıq”, “natamam” və ya “əskik” mənalarını ifadə edir. Ərəb dilindən götürülmüş bu söz, Azərbaycan dilində geniş yayılmış və müxtəlif kontekstlərdə işlədilən bir leksik vahiddir. Mənşə etibarilə "naqs" (نقص) felindən törəmişdir ki, bu da "əskik olmaq", "qüsurlu olmaq" mənalarını verir.
Naqis sözü, əşya və hadisələrin yalnız fiziki və ya kəmiyyət baxımından deyil, həm də keyfiyyət baxımından tam olmamasını bildirə bilər. Məsələn, "naqis kitab" deyərkən kitabın səhifələrinin çatışmazlığından, ya da mətninin natamamlığından danışırıq. "Naqis məktub" ifadəsi isə məktubun məzmununun tam və aydın olmaması, vacib məlumatların əskikliyi və ya qeyri-dəqiqliyini bildirir.
Naqis sözü, bir şeyi təşkil edən hissələrin tam olmaması ilə yanaşı, funksiyanın tam yerinə yetirilməməsini də ifadə edə bilər. Məsələn, bir cihazın naqis olması onun tam işləmədiyini, bir sistemin naqis olması isə onun effektiv şəkildə işləmədiyini göstərə bilər. Verilən misalda olan “Çağırdı yarımı əğyar, qaldı ülfəti naqis” beytində isə "naqis" sözü dostluğun, yaxınlığın natamam, yarımçıq qalmasını, əlaqədə boşluq olduğunu ifadə edir. Burada naqislik keyfiyyət baxımından ifadə olunmuşdur.
Qeyd etmək lazımdır ki, "naqis" sözünün sinonimləri olaraq "natamam", "əskik", "yarımçıq", "qeyri-kamil", "qüsurlu" və s. sözlərdən istifadə oluna bilər, lakin hər bir sözün özünəməxsus kontekstu və nüansları vardır. Məsələn, "qüsurlu" sözü daha çox fiziki qüsurları ifadə edərkən, "naqis" daha geniş məna kəsb edir.