Neçin: "Nə üçün?" sual əvəzliyinin şeir dilində və canlı nitqdə daha çox işlənən, üslubi cəhətdən rəngarəngliyi ilə seçilən bir formasıdır. Əsasən yazılı dilə nisbətən danışıq dilində daha geniş yayılıb. "Nə üçün" əvəzliyi daha formal və yazılı mətnlər üçün uyğun olsa da, "neçin" daha sərbəst, ifadəli və duyğu yüklü bir üslub yaradır. Bu, əsasən danışıq dilinin təbii axarına və ritminə daha uyğun gəldiyindən irəli gəlir.
Fonetik cəhətdən "nə üçün" ifadəsinin qısaldılmış, daha rahat tələffüz olunan bir forması kimi də qiymətləndirilə bilər. "Neçin" sözü "nə" və "üçün" sözlərinin birləşməsindən yaranmış olub, zaman keçdikcə fonetik dəyişikliklər nəticəsində müstəqil leksik vahidə çevrilib. "Nə" sual əvəzliyinin kökü türk dillərindəki qədim "ne" formasına, "üçün" isə "üç" say ədədinin məkan bildirən əlavə ilə birləşməsinə dayanır.
Mənası baxımından "neçin" "nə üçün" ilə tamamilə eynidir və hər iki söz də səbəb soruşmaq üçün işlənir. Ancaq "neçin" sözü, daha emosional və ifadəli olması səbəbindən, şeir və sənət əsərlərində, həmçinin doğma dillə daha rahat ünsiyyət qurmağı üstün tutan insanların gündəlik danışıqlarında "nə üçün" sözündən daha çox işlədilir. Misal üçün, "Neçin belə etdin?" sualı, "Nə üçün belə etdin?" sualından daha təsirli və ünsiyyətə daha canlılıq qatır.
Cümlədə işlənməsinə dair nümunələr:
- Neçin məni tərk etdin? (Emosional, danışıq dili)
- Neçin bu qədər kədərli görünürsən? (Empatik, danışıq dili)
- Neçin şeirlərində həmişə kədər mövzusu üstündə dayanırsan? (Ədəbi, sualedicidir)
- Neçin qayıtmısan? (Qəfil, bir az təəccüblü)
Ümumiyyətlə, "neçin" sözü, dilin zənginliyini və ifadə imkanlarını genişləndirən, canlılığı və emosionallığı ilə seçilən bir leksik vahiddir.