Nəhayət sözü ərəb mənşəli olub, "son", "axır", "qurtaracaq" mənalarında işlənən bir isimdir. Lüğətlərdə sadəcə "son" və ya "axır" kimi tərcüməsi verilsə də, mənası daha geniş və çoxqatlıdır. "Nəhayət" yalnız bir hadisənin fiziki sonunu deyil, həm də bir prosesin, vəziyyətin, və ya müzakirənin son nəticəsini, son həddini, yəni bir şeyin sona çatmasını ifadə edir.
Sözün işlənməsində "son" və "axır" sözlərindən fərqli olaraq, bəzən bir müəyyən vaxtdan sonra baş verən hadisəni vurğulamaq üçün də istifadə olunur. Məsələn, uzun bir gözləmədən sonra baş verən bir hadisəni bildirmək üçün "Nəhayət, iş başa çatdı" cümləsini işlədə bilərik. Burada "nəhayət" sadəcə işin bitdiyini deyil, bu bitmənin uzun müddət gözlənildiyini də ifadə edir.
Bir çox hallarda "nəhayət" sözü bir məqsədə çatmaq üçün sərf edilən uzun və çətin səylərin sonucunu bildirir. Məsələn: "Nəhayət, öz arzusuna çatdı". Bu cümlədə "nəhayət" sözü yalnız arzunun yerinə yetməsini deyil, bu arzunun əldə edilməsi üçün görülən səyləri də nəzərdə tutur.
Bundan əlavə, "nəhayət" sözü, müəyyən bir mövzunun müzakirəsində son nöqtəni qoymaq, sözün sonunu vurğulamaq məqsədilə də işlədilə bilər. Məsələn: "Və nəhayət, hamı razılaşdı". Burada "nəhayət" müzakirənin sona çatdığını və bir qərarın qəbul olunduğunu göstərir.
Qısaca, "nəhayət" sözü, "son" və "axır" sözlərinin daha geniş və ifadəli bir sinonimi olub, bir hadisənin, prosesin və ya vəziyyətin sonunu, son nəticəsini, son həddini və ya uzun müddət gözlənilən bir hadisənin baş verməsini ifadə edir. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsas mənası həmişə sona çatma, başa çatmadır.