Nəhv (ər. نَحْو - nəhv) sözü Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Əslində "yönəlmək", "istiqamət", "meyl", "səmərə" mənalarını ifadə edir. Lakin dilçilikdə, xüsusilə qrammatikanın sintaksis bölməsində, nəhv sözü cümlənin quruluş qanunlarını, sözlərin cümlədə düzülüşünü, onların bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəsini, qısa desək, cümlə quruluşunun düzgünlüyünü öyrənən bölməni ifadə edir. Beləliklə, nəhv dilçiliyin sintaksis bölməsinin sinonimidir.
Ərəb dilindəki əsl mənasından irəli gələrək, nəhv sözü cümənin qrammatik quruluşunun "düzgün istiqamətə", "düzgün quruluşa" doğru yönəlməsi mənasını da ehtiva edir. Yəni, nəhv qaydalarına riayət etməklə, cümlələr düzgün və anlaşıqlı şəkildə qurulur. Nəhv qaydalarına əməl etməmək isə cümlənin anlaşılmamasına, mənasının dəyişməsinə və ya qeyri-standart, qüsurlu bir cümlənin yaranmasına səbəb olur.
Müxtəlif cümlələrdə nəhv sözünün işlənməsinə misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar:
- "Nəhv qaydalarını yaxşı bilmək yazının keyfiyyətini artırır." (Burada nəhv, sintaksis qaydalarının ümumi mənasında işlənir).
- "Onun yazılarında çoxlu nəhv səhvləri var." (Burada nəhv, qrammatik səhvlər mənasında işlənir).
- "Nəhv dərsində müəllim cümlə quruluşunu izah etdi." (Burada nəhv, qrammatikanın bir bölməsi kimi işlənir).
Qeyd etmək lazımdır ki, "nəhv" sözü əsasən elmi, dilçilik ədəbiyyatında istifadə olunur. Gündəlik danışıq dilində "qrammatika" və ya "dil qaydaları" kimi ifadələr daha çox işlədilir. Ancaq elmi məqalələrdə, qrammatika və sintaksisə dair əsərlərdə "nəhv" termini daha dəqiq və məqsədəuyğun olur.