Nişanə sözü Azərbaycan dilində geniş məna spektrinə malik bir söz olub, əsasən göstərici, işarə, əlamət və ya simvol mənalarında işlədilir. Lüğətlərdəki sadə "nişan" ifadəsinin daha ətraflı və geniş izahını təqdim edək.
1. Göstərici: Nişanə, bir şeyin yerini, varlığını və ya xüsusiyyətini göstərən bir işarə, əlamət və ya izdir. Məsələn, "Uzaqda bir dağın zirvəsində qəribə bir nişanə gördük" cümləsində nişanə, müşahidə olunan, lakin təbiəti aydın olmayan bir şeyin mövcudluğunu göstərir. Bu mənada nişanə konkret bir obyekt, hadisə və ya iz ola bilər.
2. İşarə: Nişanə, həmçinin bir şey haqqında məlumat verən, xəbər verən bir işarə, əlamət ola bilər. Məsələn, "Yüksələn duman, yağışın nişanəsi idi" cümləsində nişanə, gələcək hadisə (yağış) haqqında bir işarədir. Bu mənada nişanə, səbəb-nəticə əlaqəsini ifadə edə bilər.
3. Əlamət (Simptomatoloji): Tibbdə və digər sahələrdə nişanə, xəstəliyin, vəziyyətin və ya prosesin əlaməti, simptomu kimi istifadə olunur. Məsələn, "Yüksək temperatur, xəstəliyin aydın nişanəsidir" cümləsində nişanə, xəstəliyin mövcudluğunu göstərən bir əlamətdir. Bu mənada nişanə, diaqnoz qoymaq üçün əsas ola bilər.
4. Simvol: Nişanə, bəzən daha geniş mənada, abstrakt anlayışları, ideyaları və ya hissləri təmsil edən bir simvol kimi də istifadə olunur. Məsələn, "Sülhün nişanəsi kimi ağ göyərçin buraxıldı" cümləsində nişanə, sülh anlayışını ifadə edən bir simvoldur. Bu mənada nişanə, mədəni və ya dini kontekstlərdə xüsusi əhəmiyyət daşıya bilər.
Etimoloji baxımdan: Nişanə sözü "nişan" felindən törəmişdir. "Nişanlamaq" hər hansı bir əlamət qoymaq, işarə etmək mənasındadır. Bu da sözün mənasının əsasını təşkil edir.
Cümlələrdə istifadəsi: Nişanə sözü müxtəlif kontekstlərdə və müxtəlif mənalarda işlənə bilər. Verilən nümunələrdə olduğu kimi, gizli bir məlumatı (məktub, əlamət), bir hadisənin əlamətini, bir xəstəliyin simptomunu və ya bir ideyanın simvolunu ifadə edə bilər.