Nizamnamə (ər. nizam və fars. namə) sözü, əslində iki mürəkkəb sözün birləşməsindən yaranmışdır. "Nizam" ərəb mənşəli olub, "tərtib, qayda, qanun, düzən" mənalarını verir. "Namə" isə farsca köklü bir söz olub, "məktub, sənəd, qanun" kimi mənalarda işlənir. Beləliklə, "nizamnamə" sözünün tam mənası "qaydaların, qanunların, əmrlərin yazıldığı sənəd" kimi izah edilə bilər.
Lüğətlərdə verilən "hər hansı bir şeyin icrası və tətbiqi üçün müəyyən üsul və qaydalar; qanun, qərar, əmrnamə" tərifi, niznamənənin əsas mənasını əhatə edir, lakin onu daha geniş kontekstdə izah etmək mümkündür. Nizamnamə müəyyən bir qurumun, təşkilatın və ya fəaliyyətin necə idarə olunacağını, işlərin necə aparılacağını, hansı qaydaların və prosedurların tətbiq ediləcəyini ətraflı şəkildə təsvir edən rəsmi sənəddir. Bu sənəd həm hüquqi, həm də inzibati xarakter daşıya bilər.
Nizamnamənin məzmunu müxtəlif ola bilər. Məsələn, bir şirkətin niznaməsi onun hüquqi statusunu, məqsədlərini, fəaliyyət sahələrini, idarəetmə strukturunu, səhmdarların hüquq və vəzifələrini müəyyən edir. Bir assosiasiyanın niznaməsi isə onun üzvlüyünün qaydalarını, fəaliyyət istiqamətlərini və idarəetmə mexanizmlərini təyin edir. Qısaca desək, niznamə müəyyən bir qurumun əsas fəaliyyət sənədi, "konstitusiyası"dır.
Cümlə içərisində istifadəsinə misallar:
- Şirkətin nizamnaməsi yenidən işlənərək qəbul edildi.
- Universitetin nizamnaməsi ali təhsil qaydalarını müəyyən edir.
- İdman klubunun nizamnaməsinə əsasən üzvlük haqqı ödənilməlidir.
- Təşkilatın nizamnaməsi onun məqsəd və vəzifələrini aydınlaşdırır.