Nümayişkaranə (zərf) [fars. nümayiş + -karanə]
Bu söz "nümayiş" felindən törəmiş olub, hərəkət və ya əməlin açıq-aşkar, qəsdən və diqqət çəkən şəkildə, hər kəsə görünən və bilinən qaydada icra edilməsini bildirir. Yəni, bir əməlin, hadisənin və ya obyektin bilərəkdən, qəsdən diqqət mərkəzinə çəkilməsi, hamının gözü önündə sərgilənməsi mənasını verir. Sadəcə göstərmək deyil, əsasən özünəməxsusluğunu, əhəmiyyətini, gözəlliyini və ya əksinə, pisliyini vurğulamaq, ictimaiyyətə təqdim etmək məqsədilə həyata keçirilir.
Nümayişkaranə hərəkətlər, bəzən özünü göstərmək, təsir bağlamaq, əmin etmək, əks reaksiya doğurmaq, diqqət cəlb etmək və ya etirazını bildirmək kimi müxtəlif niyyətlərlə edilə bilər. Məsələn, nümayişkaranə sərvətini nümayiş etdirən birisi, var-dövlətini hamıya göstərmək niyyətindədir. Yaxud, nümayişkaranə etiraz edən bir qrup şəxs öz fikirlərini açığına vurğulamaq və ictimaiyyətin diqqətini cəlb etmək istəyir.
Sözün işlənməsinə dair nümunələr:
- O, nümayişkaranə şəkildə yeni avtomobilini qaraja sürdü.
- Onun nümayişkaranə davranışı hamını bezdirmişdi.
- Nümayişkaranə etirazlar hökuməti ciddi narahat etdi.
- Rəssam nümayişkaranə əsərləri ilə özünəməxsus üslubunu sərgiyə gələn hər kəsə nümayiş etdirdi.
Qeyd edək ki, "nümayişkaranə" sözü bəzən mənfi kontekstdə də işlənə bilər, çünki həddindən artıq özünü göstərmə, saxtakarlıq və ya sürəkli diqqət axtarışını ifadə edə bilər.