Oxudulma sözü "oxumaq" felindən törəmişdir və əsasən bir mətnin və ya digər informasiya daşıyıcısının səsləndirmə yolu ilə qəbul edilməsi, anlaşılan halını ifadə edir. "Oxunma" sözü ilə sinonim olsa da, bir sıra nüanslarda fərqlənir. "Oxunma" daha çox mətnin sadəcə gözlə qəbul edilməsini, "oxudulma" isə səsləndirmə aktının vurğulanmasını ehtiva edir. Yəni, "oxudulma" səs vasitəsi ilə qavranmanı ön plana çəkir.
Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar ala bilər. Məsələn:
- Ədəbi kontekstdə: "Əsərin oxudulması böyük maraqla qarşılandı." – burada "oxudulma" əsərin səsləndirilməsi və dinləyicilər tərəfindən qəbul edilməsi, maraqla qarşılanması mənasını verir.
- Tədris kontekstində: "Dərslikdəki materialın düzgün oxudulması vacibdir." – bu cümlədə "oxudulma" mətnin düzgün tələffüzü və anlaşılan şəkildə səsləndirilməsi mənasını bildirir.
- Texniki kontekstdə: "Cihazın oxudulma göstəricisi aşağı düşdü." – burada "oxudulma" məlumatın qəbul edilməsi, oxunması prosesinin texniki bir göstəricisi kimi işlənir. Bu mənada "qeyd edilmə" və ya "təhlil edilmə" ilə əvəz oluna bilər.
Etymologiyasına nəzər salsaq, "oxu-" kökü türk dillərinin ümumi leksikasına aiddir və səs çıxararaq mətnin ifadə edilməsi mənasını daşıyır. "-dulma" isə passiv əvəzlik şəkilçisidir və hərəkətin kiməsə edilməsini bildirir. Beləliklə, "oxudulma" sözü "kiməsə səsləndirmə yolu ilə oxunma" mənasını verir.
Qısaca desək, "oxudulma" sözü "oxunma" sözündən fərqli olaraq, səsləndirmə aktını daha ön plana çəkir və kontekstdən asılı olaraq fərqli mənalar ala bilir. Ancaq əsas mənası hər zaman bir mətnin və ya informasiyanın səsləndirmə yolu ilə qəbul edilməsidir.