izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Orderli sözü Azərbaycan dilində, əsasən şifahi nitqdə işlənən, rus dilindən keçmiş bir sözdür. Lüğətlərdə "sifarişli", "qaydasında", "nizamlı" kimi tərcümələrlə rast gəlinir, ancaq bu tərcümələr sözün tam mənasını əks etdirmir. Çünki "orderli" sadəcə "sifarişli" olmaqdan daha çox, konkret bir "sifariş" əsasında həyata keçirilən, həmin sifarişə əməl olunaraq yerinə yetirilən işləri ifadə edir. Bu sifariş, hər hansı bir qurum və ya şəxs tərəfindən verilmiş ola bilər. Ona görə də "orderli işlər" ifadəsi "nəzarət altında olan işlər", "sistemli işlər", "planlı və nizamlı şəkildə görülən işlər" kimi də izah edilə bilər. Belə işlərdə dəqiqlik, nizam-intizam və effektivlik ön planda dayanır.

Məsələn, verilən nümunədə "Qədirin yaşadığı otaqlara da əli orderli işçilər daşındığı üçün özü ailəsi ilə bərabər oranı tərk etməyə məcbur ol..." cümləsində "orderli işçilər" ifadəsi, Qədirin yaşadığı otaqların həmin işçilər tərəfindən sistemli, planlı və ehtimal ki, müəyyən bir qurumun sifarişi ilə boşaldılmasını bildirir. Bu işçilərin hərəkətləri özbaşınalıq deyil, əksinə, bir plan və nizam əsasında həyata keçirilir. Onlar öz işlərini qaydasında, təlimatlara uyğun şəkildə yerinə yetirirlər.

Sözün mənşəyi rus dilindəki "ордерный" (ordernyy) sifətinə dayanır. "Ордер" (order) sözü isə "sifariş", "təlimat", "sərəncam" mənasını verir. Ona görə də "orderli" sözünün mənasını anlamaq üçün "sifarişli" ifadəsindən daha geniş və dəqiq "sifarişə əsasən görülən işlər", "nəzarət altında aparılan işlər", "sistemli şəkildə icra edilən işlər" kimi ifadələr daha uyğundur.

Qeyd etmək lazımdır ki, "orderli" sözü ədəbi dilə aid deyil və rəsmi yazılarda istifadəsinə məsləhət görülmür. Ancaq şifahi nitqdə və qeyri-rəsmi yazılarda mənasını çatdırmaq üçün işlədilə bilər. Daha dəqiq və ədəbi ifadə üçün kontekstdən asılı olaraq "planlı", "sistemli", "nəzarətli", "sifarişli", "nizamlı" kimi sinonimlərdən istifadə etmək daha doğru olar.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz