Oyatma sözü "oyatmaq" fellərinin məsdər formasından törəmişdir. "Oyatmaq" sözü öz kökünə görə qədim türk dillərindən gəlir və yuxudan ayıltmaq, hərəkətə gətirmək, diqqəti cəlb etmək mənalarını əhatə edir. Bu, yalnız fiziki yuxudan ayıltmaq deyil, həm də ruhi, düşüncəvi bir hala aid ola bilər. Məsələn, vicdanı oyatmaq, milli şüuru oyatmaq ifadələrində olduğu kimi.
Lüğətlərdə sadəcə "oyatmaq hərəkəti" kimi qeyd edilməsi, sözün zəngin məna çalarlarını tam əks etdirmir. "Oyatma" sözü müxtəlif kontekstlərdə aşağıdakı mənalarda işlənə bilər:
1. Fiziki oyatma: Yuxuda olan bir insanı yuxudan ayıltmaq hərəkəti. Misal: Səhər tezdən uşaqların oyatması çətin oldu.
2. Ruhən oyatma: Bir insanın vicdanını, şüurunu, milli hisslərini canlandırmaq, hərəkətə gətirmək. Misal: Şeirləri milli şüurun oyatmasında mühüm rol oynadı. Vətən sevgisinin oyatması gənclərin ruhunu qaldırdı.
3. Diqqəti cəlb etmə: Bir hadisənin, məsələnin insanlarda maraq oyatması, onların diqqətini cəlb etməsi. Misal: Bu xəbər ictimaiyyətdə böyük oyatma yaratdı. Səhnədəki performans tamaşaçılarda maraq oyatdı.
4. Hərəkətə gətirmə: Passiv bir vəziyyətdə olan bir şeyi, prosesi hərəkətə gətirmək. Misal: İqtisadiyyatda yeni bir oyatma müşahidə olunur. Bu təşəbbüs inkişafda yeni bir oyatma yaratdı.
Beləliklə, "oyatma" sözü sadə bir məsdər olaraq deyil, daha geniş kontekstdə müxtəlif mənalarda istifadə olunan, zəngin məna dünyasına malik bir söz kimi təqdim edilməlidir.