izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Öfkə sözü Azərbaycan dilində çoxmənalı söz olub, əsasən iki əsas mənada işlənir:

1. Anatomik məna: Bu mənada “öfkə” sözü ağ ciyəri bildirir. Tarixi leksik məlumatlara əsasən, bu məna daha qədim olub, zaman keçdikcə istifadə tezliyi azalıb. Müasir Azərbaycan dilində bu mənada demək olar ki, işlədilmir və əsasən dialektlərdə və ya köhnə ədəbiyyat nümunələrində rast gəlinir. Bu istifadənin kökü türkcə "öpək" sözündəndir (məsələn, çoxlu sayda türk dillərində "öpək" və ya oxşar formada ağ ciyəri bildirən sözlər mövcuddur) və sonralar fonetik dəyişikliklər nəticəsində "öfkə" formasına çevrilib.

2. Emosional məna: Bu, “öfkə” sözünün daha çox istifadə olunan mənasıdır və güclü, qəfil yaranan, nəzarətdən çıxan hirs, qəzəb, hiddət hisslərini ifadə edir. Bu mənada söz, insanın daxili durumunu, kəskin narazılığını, əsəbiliyini, qıcıqlanmasını və ya qəzəbini ifadə edir. Məlumatın intensivliyini artırmaq üçün “böyük öfkə”, “şiddətli öfkə”, “alovlu öfkə” kimi ifadələr işlədilir.

Frazeoloji birləşmələr: “Öfkən yansın!” ifadəsi qarğış mənasında işlədilir və arzuolunmaz bir hadisənin qarşı tərəfə düşməsini, onun əzab çəkməsini ifadə edir. Bu frazeoloji birləşmədə “öfkə” sözü metaforik mənada işlənir, yəni fiziki ağ ciyər yox, daxili əzabı, hisslərin ağrısını bildirir. Misal olaraq: “Səni görüm, öfkən yansın!”, “Onun öfkəsi qəzəbə çevrildi” kimi cümlələri göstərmək olar.

Etimologiya: “Öfkə” sözünün etimologiyası haqqında müxtəlif fikirlər mövcuddur. Bəzi tədqiqatçılar onu türk dillərindən götürməklə yanaşı, fars və ya ərəb dilləri ilə əlaqələndirirlər. Lakin, ağ ciyər mənasını nəzərə alaraq, türkcə köklərlə əlaqə daha güclüdür.

Qısaca: “Öfkə” sözü anatomik mənada ağ ciyər, emosional mənada isə şiddətli hirs, qəzəb və hiddət mənalarını ifadə edir. Müasir Azərbaycan dilində əsasən emosional mənada işlənilir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz