Ölçülüb-biçilmə sözü, əsasən "ölçülüb-biçilmək" fellərinin məsdər formasından törəmiş bir isimdir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq "ölçülüb-biçilmək"dən törəmə kimi göstərilməsinə baxmayaraq, mənasını daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək mümkündür. "Ölçülüb-biçilmə" bir şeyin, hadisənin və ya şəxsin müəyyən meyarlar əsasında dəyərləndirilməsi, qiymətləndirilməsi, ölçülüb biçilməyə məruz qalması deməkdir. Bu dəyərləndirmə həm müsbət, həm də mənfi ola bilər.
Sözün mənşəyinə nəzər salsaq, "ölçmək" və "biçmək" fellərinin birləşməsindən əmələ gəldiyini görürük. "Ölçmək" əsasən kəmiyyəti, fiziki ölçüləri ifadə edir (məs., uzunluğu, hündürlüyü, həcmi ölçmək). "Biçmək" isə daha çox keyfiyyəti, xüsusiyyətləri, xarakteri ifadə edir (məs., əməli biçmək, davranışı biçmək). Beləliklə, "ölçülüb-biçilmə" həm kəmiyyət, həm də keyfiyyət baxımından bir dəyərləndirməni, hərtərəfli qiymətləndirməni nəzərdə tutur.
Cümlə içində istifadəsi nümunələrinə baxaq:
- Onun əsərinə hələ də ölçülüb-biçilmə gedir, bəziləri tənqid edir, bəziləri isə tərif edir. (Burada "ölçülüb-biçilmə" müzakirə, qiymətləndirmə prosesini bildirir.)
- Yeni təklifin ölçülüb-biçilməsi uzun müddət çəkəcək. (Burada "ölçülüb-biçilmə" dəqiq təhlili, araşdırmanı ifadə edir.)
- O, həyatda hər şeyin ölçülüb-biçilməsinə inanırdı. (Burada "ölçülüb-biçilmə" hər şeyə obyektiv baxış bucağını ifadə edir.)
- Siyasətdə ölçülüb-biçilmənin dəqiq olması çox önəmlidir. (Burada "ölçülüb-biçilmə" dəqiqlik, obyektivliyi vurğulayır.)
Qısacası, "ölçülüb-biçilmə" sözü sadəcə "ölçülüb-biçilmək" fellərinin məsdər formasından törəmə deyil, daha geniş kontekstdə, bir şeyin hərtərəfli, kəmiyyət və keyfiyyət baxımından qiymətləndirilməsini, təhlilini və dəyərləndirilməsini ifadə edən zəngin bir leksik vahiddir.