Ölçülüb-biçilmiş sözü Azərbaycan dilində fəal işlənən, keyfiyyət bildirən sifətdir. Lüğətlərdə sadəcə "hərtərəfli düşünülmüş, hərtərəfli düşünüldükdən sonra qəbul edilmiş" kimi izah edilməsi, sözün zəngin semantik potensialını tam əks etdirmir. Daha dəqiq və geniş izahı belədir:
Mənşəyi: Söz, "ölçmək" və "biçmək" fellərindən törəmişdir. "Ölçmək" kəmiyyətcə müəyyən etməyi, dəqiq müəyyən edilmiş həddə gətirməyi; "biçmək" isə keyfiyyətcə müəyyən etməyi, uyğunluq və ya uyğunsuzluğu müəyyən etməyi bildirir. Beləliklə, "ölçülüb-biçilmiş" həm kəmiyyət, həm də keyfiyyət baxımından diqqətlə nəzərdən keçirilmiş, hər tərəfi araşdırılmış mənaya malikdir.
Mənası: Söz, bir hadisənin, qərarın, planın və s. hərtərəfli, dəqiq və ehtiyatlı şəkildə araşdırıldığını, bütün mümkün nəticələrin nəzərə alındığını və mümkün risklərin minimuma endirildiyini bildirir. Sadəcə düşünülmüşlükdən daha çox, planlaşdırılmışlıq, hesablanmışlıq, ehtiyatlılıq, nizamlılıq və dəqiqlik mənalarını da özündə ehtiva edir. Belə ki, "ölçülüb-biçilmiş hərəkət" təsadüfi deyil, əvvəlcədən planlaşdırılmış və mümkün nəticələri nəzərə alınaraq həyata keçirilmiş hərəkət deməkdir.
Cümlədə işlənməsi:
- Onun hərəkətləri həmişə ölçülüb-biçilmiş olurdu.
- Şirkət yeni layihəyə ölçülüb-biçilmiş yanaşma tətbiq etdi.
- Bu, ölçülüb-biçilmiş bir qərardır, təsadüfi deyil.
- Sözləri ölçülüb-biçilmiş idi, hər sözünün arxasında bir məna gizlənirdi.
- Həyatının hər anı ölçülüb-biçilmiş kimi görünürdü.
Sinonimlər: Dəqiq hesablanmış, əvvəlcədən planlaşdırılmış, nəzərə alınmış, düşünülmüş, hesablı, diqqətli, ehtiyatlı. Lakin heç bir sinonim "ölçülüb-biçilmiş" sözünün ifadə etdiyi tam mənanı vermir.
Antonimlər: Təsadüfi, düşünülməmiş, planlaşdırılmamış, ehtiyatsız.