Öymək (f.) – Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir sözdür və əsasən bir şeyi və ya birini tərifləmək, yüksək qiymətləndirmək mənasında işlədilir. Lüğətlərdə sadəcə "tərifləmək" kimi izah olunsa da, mənası daha çoxluq və nüanslar ehtiva edir. "Öymək" fəaliyyəti sadəcə olaraq bir şeyin müsbət keyfiyyətlərini sadalamaqdan daha çox, həmin keyfiyyətlərin duyğusal, bəzən hətta həyəcanlı ifadəsini özündə əks etdirir. Bu mənada, "tərifləmək"dən fərqli olaraq, daha şəxsi və subyektiv bir təsvirə malikdir. "Öymək" həm də bir növ qədr-qıymt qoyma, yüksək qiymətləndirmə hərəkəti kimi başa düşülür.
M.Ə. Sabirin misalında olduğu kimi, "Öydü özün, zorbalığın, halətin" ifadəsi "özünü, zorbalığını, vəziyyətini təriflədi" mənasından daha çox, özünə və hərəkətlərinə qürur duyan, özünü və həyatını yüksək qiymətləndirən, bəlkə də bir az da lovğalanan bir obraz yaradır. Bu nüans "tərifləmək" sözü ilə tam əks etdirilmir.
Etimalogiyasına gəldikdə, "öymək" sözünün kökü və əlaqəli olduğu digər sözlər haqqında daha ətraflı araşdırma tələb olunur. Ancaq ümumi etimoloji tədqiqatlar göstərir ki, bu söz müsbət qəbul edilən bir keyfiyyəti vurgulanmaqla ifadə etmək üçün istifadə olunur.
Müxtəlif cümlələrdə "öymək" sözünün işlənməsinə baxaq:
- Ana övladının uğurlarını öydü. (Sadə tərif, qürur ifadəsi)
- O, öz əsərinin gözəlliyini həddindən artıq öyməyə başladı. (Bir qədər lovğalanma, həddən artıq tərif)
- Şair şeirini öyməkdən çəkinmədi. (öz əsərinə inam və qürur)
- Hər kəs onun əməyini öyməyə başladı. (kollektiv tərif, yüksək qiymətləndirmə)
Beləliklə, "öymək" sözü "tərifləmək"dən daha geniş məna daşıyır və kontekstdən asılı olaraq fərqli emosional və məcazi çalarlar əldə edə bilir. Onun işlənməsindəki subyektivlik və məcazi anlayışlar onu Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının əhəmiyyətli bir elementi edir.