izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Paya sözü Azərbaycan dilində geniş mənada "bir şeyi saxlamaq, dəstəkləmək üçün istifadə edilən şaquli dirək, sütun, dayaq" mənasını verir. Əsasən tikinti, memarlıq və bənzər sahələrdə işlənərək, müxtəlif materiallardan (taxta, metal, daş və s.) hazırlanmış və müxtəlif ölçülərdə olan dayaq elementlərini ifadə edir. Mətndə verilən "Sınmış şalbanın altına paya vurmaq" nümunəsi bu mənanı aydın şəkildə göstərir: sınmış bir hissənin altına yerləşdirilərək, onun ağırlığını daşıyan və dağılmasının qarşısını alan bir dayaq elementi olaraq.

Lüğətlərdə daha dar mənada istifadəsinə də rast gəlmək olar. Məsələn, köhnə tikililərdə, xüsusilə də taxta evlərdə, dam örtüyünü dəstəkləyən şaquli dirəklər üçün də "paya" termini işlənə bilər. Bu halda, "paya" sözü daha çox yük daşıyan, möhkəm və əsas dayaq elementi kimi qəbul edilir. "Paya" sözünün kökü türkcə mənşəlidir və müxtəlif türk dillərində oxşar mənalarda işlənir.

Verilmiş misal cümləsinin ("…Bəziləri paya kəsib hazırlayır, çayın içinə salınmış iri d...") tam olmaması səbəbindən kontekstdən tam əmin olmaq mümkün deyil. Lakin, "paya kəsib hazırlamaq" ifadəsi, ehtimal ki, çayın içinə salınmış iri bir cismi (məsələn, balıq tutmaq üçün istifadə olunan qurğu, körpü hissəsi və s.) dəstəkləmək üçün xüsusi hazırlanmış bir dayaq elementi düzəltmək mənasını ifadə edir. Beləliklə, bu misalda da "paya" sözü əsas mənasını – dayaq, dirək olmasını saxlayır, lakin kontekstdən asılı olaraq konkret formada özünü göstərir.

Qeyd etmək lazımdır ki, "paya" sözü həm də məcazi mənada, bir şeyin dayanağı, əsası, köməyi kimi də işlənə bilər. Məsələn, "Onun uğurunun payası səbir və çalışqanlığı idi." cümləsində "paya" sözü uğurun əsasını, səbəbini ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz