Pərişan [fars. پريشان] sifət və zərf kimi işlənən bir sözdür. Əsas mənası "dağınıq, qatma-qarış, nizamsız" olmaqla yanaşı, daha geniş bir kontekstdə emosional və fiziki vəziyyətləri də ifadə edir. Farsca kökünə əsasən "pəriş" (پريش) "dağılmış, səpələnmiş" mənasını verir və "-an" işarəsi isə sifət şəkilçisidir. Beləliklə, sözün etimologiyası onun mənasını daha aydın şəkildə ortaya qoyur.
Sifət kimi istifadəsi: Pərişan, əşyaların, yerlərin və ya vəziyyətlərin dağınıq, nizamsız, qarışıq halını ifadə edir. Məsələn: "Pərişan otaqda heç nə tapmaq mümkün deyildi." burada otağın vəziyyəti pərişan kimi təsvir olunur. Yaxud "Pərişan saçları küləkdə uçurdu" cümləsində saçların dağınıq və nizamsız görünüşü vurğulanır. Bundan əlavə, pərişan sözü duyğu və düşüncələrin qarışıqlığını da ifadə edə bilər: "Pərişan düşüncələri onu narahat edirdi".
Zərf kimi istifadəsi: Pərişan, hərəkətin və ya vəziyyətin qarışıq, nizamsız şəkildə baş verməsini ifadə edir. Məsələn: "O, pərişan danışırdı, sözlərini başa düşmək çətin idi." burada danışıq tərzinin qarışıq və anlaşılmaz olması vurğulanır. Başqa bir nümunə: "Pərişan qaçaraq evdən uzaqlaşdı." burada qaçışın tələsik və nizamsız olması göstərilir.
Daha geniş məna: Pərişan sözü, sadəcə fiziki və ya maddi vəziyyəti deyil, həm də insanın emosional vəziyyətini, ruhi sarsıntısını, qəm-qüssəsini, narahatlığını, çətinlik içində qalmasını da təsvir etmək üçün istifadə oluna bilər. Məsələn: "Pərişan bir halda qapıya yaxınlaşdı." bu cümlədə şəxsin ruh halının ağır, narahat və qarışıq olduğunu göstərir.
Ümumi olaraq: Pərişan sözü, qarışıqlıq, nizamsızlıq, dağınıqlıq, səpələnmişlik, ruhsal sarsıntı, narahatlıq və qəm-qüssə kimi müxtəlif mənaları əhatə edən çoxmənalı bir sözdür və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif şəkildə işlədilir.