Planlamaq (f. dan. planını çəkmək, planını almaq, planlaşdırmaq) felinin mənası, sadəcə “planını çəkmək” və ya “planını almaq”dan daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilə bilər. Əslində, “planlamaq” müəyyən bir məqsədə çatmaq üçün əvvəlcədən düşünülmüş addımları, prosedurları və resursları müəyyənləşdirmək, ardıcıllıqla düzümünü yaratmaq və bu plana uyğun olaraq hərəkət etmək deməkdir. Bu, sadəcə bir planın çəkilməsi deyil, həm də onun həyata keçirilməsi üçün zəruri olan bütün amillərin nəzərə alınmasını, mümkün risklərin qiymətləndirilməsini və alternativ variantların araşdırılmasını əhatə edir.
Lüğət mənasında verilən “planını çəkmək” və “planını almaq” ifadələri “planlamaq” felinin yalnız əməli tərəfini əks etdirir. “Planlamaq” daha çox strateji və taktiki düşüncəni, proqnozlaşdırmanı və qərar qəbuletmə prosesini əhatə edir. Məsələn, bir şirkətin planlaması yalnız satış hədəflərinin müəyyənləşdirilməsindən ibarət deyil, həm də bu hədəflərə çatmaq üçün marketinq strategiyasının hazırlanması, büdcənin planlaşdırılması, işçi qüvvəsinin təşkili və s. kimi məsələləri ehtiva edir.
Terminin etimologiyasına gəldikdə, “planlamaq” sözünün rus dilindən (план – plan) vasitəsilə Azərbaycan dilinə keçdiyi görünür. Rus dilindəki “план” sözü isə fransız dilindən (plan) götürülmüşdür. Fransızca “plan” sözü isə latınca planus sözündən törəmişdir ki, bunun da mənası “düz”, “hamar”, “səth” deməkdir. Buradan da göründüyü kimi, “planlamaq” sözünün kökündə dəqiq və aydın bir planın hazırlanması, ətraflı düşünülmüş və məntiqi ardıcıllıqla düzülmüş bir sxemin yaradılması ideyası dayanır.
Cümlə içərisində “planlamaq” sözünün istifadəsi müxtəlif ola bilər:
- Biz gələcək üçün ciddi şəkildə planlamaq qərarına gəldik. (Gələcək üçün plan qurmaq)
- Layihənin uğurlu icrası üçün ətraflı planlamaq vacibdir. (Ətraflı plan hazırlamaq)
- O, karyerasını diqqətlə planlayırdı. (Karyera yolunu planlamaq)
- Şəhərin inkişafı uzunmüddətli planlama tələb edir. (Uzunmüddətli inkişaf planı hazırlamaq)
Beləliklə, "planlamaq" sözünün mənası sadəcə bir planın hazırlanması ilə məhdudlaşmır. O, daha geniş bir prosesi, kompleks düşüncəni və qərar qəbuletmə mərhələlərini əhatə edən bir fəaliyyəti təsvir edir.