Saklar (is. Qədim İran tayfalarından birinin adı) termininin Azərbaycan dilindəki mənası sadəcə "qədim İran tayfalarından birinin adı" olmaqdan daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilə bilər. "Saklar" termini, tarix və arxeologiya elmlərində müəyyən bir qədim İran xalqını və ya tayfalar qrupunu ifadə edir. Onların coğrafi yayılışı, etnik mənşəyi, mədəniyyəti və tarixi haqqında müxtəlif nəzəriyyələr mövcuddur.
Tarixi mənbələrə əsasən, Saklar eramızdan əvvəl bir neçə əsr ərzində Orta Asiyanın geniş ərazilərində, əsasən Amudərya və Sirdərya çayları hövzələrində yaşamışlar. Onların mənşəyi haqqında müxtəlif fərziyyələr irəli sürülmüşdür: bəzi alimlər onları indiki İran ərazisindən köç etmiş İran tayfaları kimi qəbul edirlər, digərləri isə onların Orta Asiyada yerli əhalinin bir qismi olduğunu düşünürlər. Hər iki versiya da müəyyən dərəcədə dəlillərə əsaslanır.
Sak mədəniyyəti müxtəlif arxeoloji tapıntılarla öyrənilir. Onların əsas məşğuliyyətləri əkinçilik və maldarlıq olmuş, həmçinin hərbi işlərlə məşğul olmuşlar. Saklar öz dövrünün güclü və təşkil olunmuş tayfalarından biri sayılırdı. Onlar ərazilərini genişləndirmək üçün qonşu xalqlarla müharibələr aparmış, bir çox imperiyalar ilə əlaqələr qurmuşlar. Aşkanilər, Hunlar, Sasanilər kimi dövlətlərlə həm müttəfiq, həm də düşmən olmuşlar.
Lüğətlərdə "Saklar" sözü ümumiyyətlə qısa bir izahla verilsə də, bu terminin tarixi və mədəni əhəmiyyəti çox böyükdür. Müxtəlif tarixi mənbələrdə, xüsusilə də qədim Yunan və Roma müəlliflərinin əsərlərində, eləcə də arxeoloji qazıntılar nəticəsində əldə edilən məlumatlar bu xalq haqqında daha ətraflı məlumat verir. Ona görə də "Saklar" sözünün mənasını yalnız "qədim İran tayfalarından birinin adı" kimi qısaltmaq doğru deyil. Onun tam olaraq mənasını anlamaq üçün tarixi və arxeoloji mənbələrə müraciət etmək lazımdır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Tarixçilər Sakların Orta Asiya tarixində mühüm rol oynadıqlarını qeyd edirlər.
- Sak mədəniyyətinin xüsusiyyətlərini araşdırmaq üçün çoxlu arxeoloji tapıntılar öyrənilir.
- Qədim mənbələrdə Saklar haqqında ziddiyyətli məlumatlar vardır.