izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Samit1 sifəti ərəb mənşəlidir və əsasən "səssiz", "sakit", "dinməz" mənalarında işlənir. Lüğətlərdə verilən təriflər bu mənaları əhatə etsə də, daha geniş və dəqiq izah vermək mümkündür. "Samit" sözü, səs-küyün, hərəkətin, fəaliyyətin olmamasını, bir növ susqunluğu, həm də daxili sakitliyi ifadə edir. Bu baxımdan, sadəcə "səssiz" olmaqdan daha çox, bir vəziyyətin, mühitin və ya şəxsin daxili və xarici sakitliyini, hərəkətsizliyini bildirir.

Məsələn, "samit gecə" deyərkən, yalnız səs-küyün olmamasını deyil, həm də gecənin sakit, dinc və sakitləşdirici atmosferini nəzərdə tuturuq. "Samit dəniz" ifadəsi isə, dalğaların sakitliyini, dəniz səthinin hərəkətsizliyini, ümumilikdə sükunətli bir görüntünü təsvir edir. "Samit insan" isə, səssiz olmaqdan daha çox, sakit, təmkinli, az danışan, hətta öz iç dünyasında yaşayan bir şəxsi xarakterizə edir.

Ədəbiyyatda "samit" sözü tez-tez metaforik mənada da işlədilir. Məsələn, bir hadisənin "samit şahidi" olmaq, həmin hadisəni səssizcə müşahidə etmək, lakin daxili təəssüratlarını yaşamaq mənasını verir. Yaxud, bir məkanın "samit qorxusu" ifadəsi, açıq şəkildə ifadə olunmayan, lakin hiss olunan bir qorxu vəziyyətini təsvir edə bilər. Sözün bu cür istifadəsi onun mənasını daha da genişləndirir və ədəbi ifadə vasitəsi kimi əhəmiyyətini artırır.

Qeyd etmək lazımdır ki, "samit" sözü "səssiz" sözü ilə sinonim olsa da, "səssiz" sözü daha çox fiziki səsin olmamasını, "samit" isə həm fiziki, həm də daxili sakitliyi, susqunluğu ifadə edir. "Qanlıtəpə əhli sakit və samit dərin yuxuda idi" misalında "sakit" sözü xarici sakitliyi, "samit" isə həm xarici, həm də daxili, yuxunun dərindliyini ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz