izahlı lüğət 2 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sərsəm (fars. سرسَمع [särsam]) sifəti. Əsas mənası "ağlını itirmiş, zehni pozulmuş, düşüncəsi qarışıq, ağılsız" deməkdir. Lüğətlərdəki qısa izahlar, sözün əhatə etdiyi geniş məna çalarlarını tam əks etdirmir. Sərsəmlik, sadəcə olaraq tam ağılsızlığı deyil, müvəqqəti və ya daimi olaraq zehni qarışıqlıq, düşüncədə itirginlik, diqqət toplamada çətinlik, həmçinin əsəbilik, əhval-ruhiyyə dəyişkənliyi ilə də müşayiət oluna bilər. Bu mənada, "sərsəm" sözü "dəli" sözündən daha yumşaq, daha az ciddi bir ifadədir və tamamilə ağılsızlığın deyil, zehni qarışıqlığın ifadəsinə daha uyğundur. "Dəli" sözü daha çox ciddi psixi xəstəliyi ifadə edir.

Sözün işlənməsinə dair nümunələrə baxaq: "O, eşitdiklərindən sərsəm oldu" cümləsində sərsəmlik müvəqqəti bir hal kimi təsvir olunur; bir təəccüb, şok və ya qarışıqlıq halı. "Sərsəm adam" ifadəsi isə daha davamlı, xarakterik bir zehni qarışıqlıq və ya ağılsızlığı ifadə edir. Ancaq bu da "dəli" kimi ciddi bir diaqnozu nəzərdə tutmur. Həmçinin, "sərsəm-sərsəm gülümsəmək", "sərsəm-sərsəm danışmaq" kimi ifadələrdə söz, uyğunsuz, mənasız davranışı ifadə edir.

Misal olaraq verilən "Cənab həkim, mən bu dəli, sərsəm Heydərin atabir, anabir qardaşıyam" cümləsində "sərsəm" sözü "dəli" sözü ilə birlikdə işlənərək Heydərin zehni vəziyyətinin ciddi şəkildə pozulduğunu vurğulayır. Burada "sərsəm" sözü "dəli" sözünün mənasını gücləndirir və Heydərin ağılsızlığının dərəcəsini artırır. Ancaq tək başına işləndiyində, "sərsəm" sözü həmişə bu qədər ciddi bir məna ifadə etməyə bilər.

Qısacası, "sərsəm" sözü kontekstdən asılı olaraq, müxtəlif məna çalarları daşıya bilər. Ağlını itirmişlik, zehni qarışıqlıq, düşüncədə itirginlik, həmçinin əsəbilik, əhval-ruhiyyə dəyişkənliyi və ya sadəcə mənasız davranış kimi ifadə edilə bilər. Ancaq "dəli" sözündən fərqli olaraq, həmişə ciddi bir psixi xəstəliyi ifadə etməyə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz