izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sıxışma (sıxışmaq felindən törəmə isim): Azərbaycan dilində "sıxışma" sözü, əsasən, fiziki və ya metaforik mənada sıxılma, əzilmə, yığılma və ya təzyiq altında qalma halını ifadə edir. "Sıxışmaq" feli kökündən törəyən bu söz, əşyaların bir-birinə sıx yerləşdirilməsi, insanın sıx yerə sıxışdırılması, həmçinin ruhi təzyiq və əzab hisslərini də bildirə bilir. Bu mənalar kontekstə görə dəyişə bilir.

Fiziki məna: Məsələn, "Yığılan əşyaların sıxışması yük maşınının tutumunu azaltmışdı" cümləsində "sıxışma" əşyaların bir-birinə sıx yerləşməsini, bunun da tutuma təsirini ifadə edir. Başqa bir nümunə olaraq, "Qəza nəticəsində avtomobilin ön hissəsində güclü sıxışma baş vermişdi" cümləsində "sıxışma" qəza zamanı avtomobilin deformasiyaya uğramasını, əzilməsini göstərir. "Məhsulların düzgün saxlanılmaması onların sıxışmasına və keyfiyyətinin itirilməsinə səbəb olur" cümləsində isə sıxılmanın nəticələrindən bəhs olunur.

Metaforik məna: "Sıxışma" sözü həm də metaforik mənada işlənə bilir. Bu halda, fiziki sıxılma əvəzinə, ruhi sıxıntı, təzyiq, çətin vəziyyət, məcburiyyət və ya böyük izdiham kimi hallar ifadə olunur. Məsələn, "İmtahan ərəfəsində tələbələrin sıxışması hiss olunurdu" cümləsində "sıxışma" tələbələrin imtahandan qaynaqlanan narahatlığını, psixoloji təzyiqi ifadə edir. "Şəhərin mərkəzindəki sıxışma səbəbindən avtobuslar gecikdi" cümləsində isə nəqliyyat vasitələrinin hərəkətinin izdiham səbəbindən maneə törədilməsi nəzərdə tutulur. "Maliyyə sıxışması onu çətin vəziyyətə salmışdı" cümləsində isə maliyyə problemləri nəticəsində yaranan çətinlik ifadə olunur.

Etimologiya: Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "sıxışma" sözü, "sıx-" kökünə "-ış-" əlavə və "-ma" isim bildirən şəkilçi əlavə edilməsi nəticəsində əmələ gəlmişdir. "Sıx-" kökü sıxlıq, əzilmə, yığılma mənalarını ifadə edir. Bu kök bir çox digər sözlərdə də işlənir (məs., sıx, sıxlıq, sıxmaq).

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz