izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sırf sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənaya malik olan, əsasən təkrarlanan və ya vurğulanmış bir məna ifadə edən zərfdir. Lüğətlərdə sadəcə "sif, xalis, məhz, ancaq, büsbütün" kimi təriflənsə də, mənası kontekstdən asılı olaraq nüanslar əldə edir.

Əsas mənası xalis, saf, tamamilə deməkdir. Məsələn, "Sırf yalan" cümləsində yalanın heç bir qarışığı, əlavəsi yoxdur, tamamilə yalandır mənasını verir. "Sırf böhtan" cümləsində də eyni məntiq işləyir: böhtandan başqa heç bir həqiqət elementi yoxdur. Bu mənada "yalnız", "ancaq" sözləri ilə sinonimdir, lakin "yalnız" və "ancaq" daha çox məhdudlaşdırıcı xarakter daşıyır, "sırf" isə daha çox vurğulayıcıdır.

Digər bir mənası, bir şeyin məhz və yalnız o xüsusiyyətə malik olduğunu ifadə etməsidir. Məsələn, "Sırf ədalət naminə bunu etdi" cümləsində əməlin yalnız və yalnız ədalət məqsədi ilə edildiyi vurğulanır. Başqa hər hansı bir motiv, məqsəd istisna edilir. Bu mənada "məhz", "yalnız" sözləri ilə daha yaxın məna daşıyır.

Sözün etimologiyası fars dilindən gəlmə "صرف" (saraf) sözündəndir ki, bu da "yalnız", "ancaq", "xalis" mənalarını verir. Türk dillərindəki "sırf" sözü bu fars sözünün təsirilə yaranmışdır. Bu, sözün mənasının dərinliyini və genişliyini göstərir.

Verilən nümunə cümləsindəki ("Mən heç vaxt damdandüşmə deməmişəm ki, … hicab yoxdur") istifadəsi bir az fərqlidir. Burada "sırf" sözü yoxdur, lakin mətnin konteksti nəzərə alınaraq, "sırf hicab yoxdur" kimi bir tamamlama ilə cümlə tamamlanırsa, "hicabın olmamasının" yeganə səbəbinin vurğulandığı başa düşülər. Bu zaman "sırf" səbəb və nəticə arasındakı birbaşa əlaqəni qüvvətləndirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz