Siyah sözü fars mənşəlidir (سیاه - siyah) və əsas mənası "qara"dır. Lüğətlərdə sadəcə "qara" kimi tərcümə olunsa da, mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif nüanslar əldə edə bilər. Sadəcə rəng olaraq deyil, həm də qaranlıq, qəmgin, zülmət kimi mənaları da ifadə edə bilər. Məsələn, "siyah gecə" deyərkən, qaranlıq bir gecəni ifadə edirik. "Siyah gün" ifadəsi isə, bədbəxt, faciəli bir günü bildirir. "Siyah iş" ifadəsi isə qanunsuz, qaranlıq, gizli bir iş mənasını verir.
Mirzə Şəfi Vaqifin misrasında istifadə olunan "səf-səf duran siyah kirpiklərindir" ifadəsi "sıx, qara kirpiklər" mənasını verir. Burada "siyah" sözü sadəcə kirpiklərin rəngini deyil, onların sıxlığını, bol olmasını da ifadə etmək üçün işlədilib. Bu isə sözün kontekstdən asılı olaraq məna çalarlarının necə dəyişdiyini göstərir.
Qeyd etmək lazımdır ki, "siyah" sözünün Azərbaycan dilində "qara" sözü ilə sinonim kimi istifadə olunmasına baxmayaraq, bəzi hallarda "qara" sözü ilə tam eyniləşdirilməməlidir. Məsələn, "qara" sözü daha geniş mənada istifadə oluna bilir (məsələn, qara torpaq, qara günəş eynəyi) "siyah" isə əsasən rəng üçün, xüsusilə də qaranlıq və intensiv qara rəng üçün istifadə olunur. Beləliklə, "siyah" sözü daha poetik, daha ifadəli bir sözdür və ədəbi dildə daha çox rast gəlinir.
Ümumiyyətlə, "siyah" sözünün mənasını tam və dəqiq şəkildə anlamaq üçün həm sözün leksik mənasını, həm də istifadə olunduğu kontekstin nəzərə alınması vacibdir. Bu, həm dilin zənginliyini, həm də sözlərin məna çalarlarının incəliklərini göstərir.