Soğanaq (Allium cepa) – Liliaceae (Süsənkimilər) fəsiləsinə aid, ikiillik, nadir hallarda çoxillik ot bitkisidir. Termin ümumiləşdirilmiş şəkildə, bəzi bitkilərdə yeraltı və ya yerüstü gövdənin qalınlaşmış, ətli hissəsini ifadə edir. Bu qalınlaşma, əsasən, dəyişmiş yarpaqların (ətli pulcuqların) yığılması nəticəsində əmələ gəlir. "Soğanaq" sözü, həm də bu quruluşa malik olan bitkinin özünü ifadə etmək üçün işlədilir. Belə ki, "soğanaq əkdim", "soğanağı doğrayıb salat əlavə etdim" kimi cümlələrdə, söz birbaşa bitkinin özünü təyin edir.
Botanik baxımdan, soğanağın quruluşu mürəkkəbdir. Xarici tərəfdən quru, qoruyucu pulcuqlarla örtülmüşdür. Daxili tərəfdə isə ətli, şirəli pulcuqlar yerləşir. Bu pulcuqlar qida maddələri ehtiva edir və bitkinin qışlama dövrünü və ya quru dövrü keçirməsinə imkan verir. Soğanağın kök sistemi liflidir və torpağa möhkəm yapışmasını təmin edir. Bitki, çoxalma üçün toxum və ya vegetativ üsulla (soğancıqlar vasitəsilə) çoxalır.
Terminin etimologiyasına gəlincə, "soğanaq" sözünün mənşəyi türk dillərindəndir. Qədim türk dillərindəki mənaları ilə müqayisədə, müasir Azərbaycan dilindəki mənası əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməyib. Ancaq müasir istifadədə "soğanaq" sözünün daha geniş məna spektrinə sahib olması müşahidə olunur. Məsələn, "lalə soğanağı", "zanbaq soğanağı" ifadələrində, söz yalnız Allium cepa-nı deyil, digər bitkilərin oxşar quruluşa malik yeraltı hissəsini də ifadə edir. Bu da, terminin ümumiləşmiş bir məna kəsb etdiyini göstərir.
Qeyd etmək lazımdır ki, "soğanaq" sözü, fərqli kontekstlərdə fərqli mənalar daşıya bilər. Məsələn, məcazlı mənada "soğanaq kimi gözləri yaşardı" ifadəsi, kəskin əzab və ya kədər hissini ifadə edir. Bu, sözün mənasının zaman keçdikcə genişləndiyini və emosional rəng qazandığını göstərir.