izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sözsüz-sovsuz zərfi, Azərbaycan dilində geniş işlənən və mənası kontekstdən asılı olaraq bir qədər dəyişə bilən bir söz birləşməsidir. Ümumi mənası "danışıqsız, mübahisəsiz, etirazsız, sakitcə, əlavə söz-söhbətə ehtiyac olmadan" kimi ifadə oluna bilər. Lüğətlərdə verilən "danışıqsız, mübahisəsiz, etirazsız, sakitcə" mənaları kifayət qədər doğrudur, lakin söz birləşməsinin ifadə etdiyi sakitlik və razılığın səbəbini daha aydın şəkildə göstərmir.

Söz birləşməsinin əsasını təşkil edən "sözsüz" komponenti "söz olmadan", "söz-söhbət olmadan" mənalarını verir. "Sovsuz" komponenti isə "səs-küy olmadan", "narazılıq olmadan", "problem olmadan" kimi mənalar daşıyır. Beləliklə, "sözsüz-sovsuz" söz birləşməsi həm danışıq və mübahisənin olmamasını, həm də əməlin sakit və problemsiz həyata keçirilməsini bildirir. Bu səbəbdən, sadəcə "sakitcə" mənası tam əhatəli deyildir.

Misal olaraq verilən "Abbas kişi hər işi sakitcə, sözsüz-sovsuz görməyi sevirdi" cümləsində "sözsüz-sovsuz" zərfi Abbas kişinin işlərini həm danışıqsız, etirazsız, həm də səs-küysüz, sakit və problemsiz yerinə yetirməsini ifadə edir. Abbas kişinin işə yanaşma tərzinin sükunətini və problemsizliyini vurğulayır.

Söz birləşməsi müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif nüanslar daşıya bilər. Məsələn: "O, tapşırığı sözsüz-sovsuz yerinə yetirdi" cümləsində tapşırığın tez və problemsiz yerinə yetirilməsi ön plana çıxır. "Toplantı sözsüz-sovsuz başa çatdı" cümləsində isə toplantının sakit və mübahisəsiz bir şəkildə sona çatması vurğulanır. Burada "sözsüz-sovsuz" söz birləşməsinin mənası, kontekstdən asılı olaraq, "problemsiz", "asılıqsız", "səssiz-səmirsiz" kimi mənaları da ehtiva edə bilər.

Ümumiyyətlə, "sözsüz-sovsuz" zərfi, hərəkətin asudə, sakit, problemlərdən uzaq və razılıq əsasında icra olunmasını ifadə edən məcazlı bir ifadədir. Onun mənası əsasən kontekstdən asılıdır, ancaq hər zaman sakitlik və mübahisənin olmamasını əks etdirir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz