Stress [ing. stress – gərginlik]: Xarici və ya daxili mühitin mənfi, qeyri-spesifik amillərinin təsirinə orqanizmin verdiyi spesifik fizioloji və psixoloji reaksiyalarla xarakterizə olunan bir vəziyyətdir. Bu reaksiyalar, təhdid, təzyiq və ya tələb olunan vəziyyətlərə qarşı orqanizmin uyğunlaşma cəhdi kimi baş verir. Stressin səbəbləri çox müxtəlif ola bilər: fiziki xəstəliklər, zədələr, ətraf mühitin mənfi təsirləri (səs-küy, çirklənmə, iqlim dəyişikləri), psixoloji faktorlar (həyatdakı dəyişikliklər, münasibətlərdə problemlər, iş yerində təzyiq, ölüm, ayrılıq, maliyyə çətinlikləri və s.), sosial faktorlar (ictimai təzyiq, diskriminasiya, təcrid) və s.
Stress reaksiyası əvvəlcə müəyyən fizioloji dəyişikliklərlə özünü göstərir. Bunlara ürək döyüntüsünün sürətlənməsi, qan təzyiqinin yüksəlməsi, tənəffüsün sürətlənməsi, əzələlərdə gərginlik, həzm sisteminin pozulması, immun sisteminin zəifləməsi və s. daxildir. Lakin stressin təsiri uzunmüddətli olarsa, bu fizioloji dəyişikliklər xroniki xəstəliklərə (məsələn, ürək-damar xəstəlikləri, diabet, yuxu pozğunluqları, həzm sistemi xəstəlikləri) gətirib çıxara bilər. Psixoloji təsirlər də olduqca əhəmiyyətlidir. Stres narahatlıq, qorxu, əsəbilik, depressiya, yuxusuzluq, konsentrasiya etməkdə çətinlik, yaddaş problemləri, hətta davranış pozğunluqlarına səbəb ola bilər.
Stressin təsiri fərdlərin fərdi xüsusiyyətlərindən, stressorun şiddətindən və müddətindən, həmçinin fərdin stresslə mübarizə strategiyasından asılıdır. Bəzi insanlar stresli vəziyyətlərdə daha yaxşı uyğunlaşırlar, bəziləri isə daha həssas olur. Stresslə mübarizə üsullarına sağlam həyat tərzi (düzenli fiziki aktivlik, balanslı qidalanma, kifayət qədər yuxu), stress azaldıcı texnikalar (meditasiya, yoga, dərin nəfəs almalar), psixoloji dəstək və s. daxildir.
Stress termini müxtəlif kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Məsələn, "imtahan stressi", "iş stressi", "həyat stressi" kimi ifadələr stressin müəyyən bir mənbəyini ifadə edir. Elmi ədəbiyyatda "stress" termini, ümumiyyətlə, "stressor" (stressin səbəbi) və "stress reaksiyası" (orqanizmin stressə cavabı) anlayışlarından fərqləndirilir.