Susamaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "su içməyə şiddətli ehtiyac hiss etmək" kimi tərif edilməkdən daha geniş və çoxcəhətlidir. Lüğətlərdəki qısa izahlar, sözün bütün imkanlarını əks etdirmir. Susamaq, fiziki bir ehtiyacı ifadə etməklə yanaşı, metaforik mənalarda da işlənir.
Fiziki mənası: Bədəndəki maye balansının pozulması nəticəsində yaranan, ağız və boğazın quruması ilə müşayiət olunan və su içmək istəyini güclü şəkildə doğuran haldır. Bu, sadəcə "su içmək istəyi" deyil, orqanizmin su tələbatının acil bir şəkildə ödənilməsini tələb edən bir vəziyyətdir. "Bərk susamaq", "çox susamaq", "öldürücü susamaq" kimi ifadələr bu hissin şiddətini daha da vurğulayır. Yayda insanların tez-tez susamasının səbəbi, temperaturun yüksəkliyi və tər ifrazının artması ilə əlaqədardır.
Metaforik mənası: Susamaq, fiziki ehtiyaca yanaşı, ruhi və ya mənəvi bir ehtiyacı, bir istəyi ifadə etmək üçün də işlədilir. Məsələn, "bilik susamasında olmaq", "həqiqət susamasında olmaq", "ədalət susamasında olmaq" ifadələrində "susamaq" sözü, biliyə, həqiqətə, ədalətə olan güclü və doymaz ehtiyacı bildirir. Bu mənada "susamaq", həsrət, istək, arzu kimi mənalara malikdir. Bu istifadə üslubda rəngarənglik yaradır və ifadənin təsirini artırır.
Etimologiyası: Susamaq sözünün kökü, ehtimal ki, "sus" felindən və "-maq" şəkilçisindən əmələ gəlmişdir. "Sus" felinin kökü də çox qədimdir və bir çox Türk dillərində müxtəlif formalarda rast gəlinir. Bu, sözün tarixi əlaqələrini göstərir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Uzun yol getdikdən sonra bərk susadım.
- Yayda hər kəs susamaqdan əziyyət çəkir.
- O, həqiqətə susamaqda idi.
- Bilik susamasında olan gənc, kitabxananı gəzib dolaşdı.
- İnsanlar ədalət susamasında qaldılar.