Tər sözü Azərbaycan dilində sifət və zərf kimi işlənən bir sözdür. Əsas mənası "hələ solmamış, təzə, təravətli" olmaqla, əsasən bitkilər (gül, göyərti və s.) üçün istifadə olunur. Lüğətlərdəki qısa izahlar sözün geniş məna çalarlarını tam əks etdirmir. Daha dəqiq bir şəkildə izah etmək üçün aşağıdakıları qeyd etmək lazımdır:
Mənşəyi: Sözün mənşəyi türk dillərinin ortaq leksikasına aiddir. "Tər" kökündən törəmişdir və "təzəlik, təravət, sululuq" kimi mənaları ehtiva edir. Bu, bitkinin yaşıl rəngini, şirəliyini, canlılığını ifadə edir. "Tər" sözü, çox güman ki, bitkilərin günəşin təsirindən qurumamış, "tər" kimi parıldayan görünüşündən irəli gəlir.
Mənası: "Tər" sözü, bitkilərin təzəliyini, yeni yetişməsini, solmamağını ifadə edən bir sifətdir. Bu, yalnız görünüşü deyil, həm də bitkinin təravətini, sululuğunu, meyvə və tərəvəzlərdə şirinliyini əks etdirir. Misal olaraq, "tər göy soğan" ifadəsi, yeni cücərtilmiş, şirəli, hələ solmamış soğanı ifadə edir. "Tər bənövşə" də oxşar şəkildə hələ solmayıb, çiçəkləri təzə və sulu olan bənövşəni bildirir.
İstifadəsi: "Tər" sözü, əsasən bitkilər üçün istifadə olunsa da, məcaz mənada digər sahələrə də şamil oluna bilər. Məsələn, "tər fikir" kimi bir ifadədə "yeni, təzə, əvvəlcədən hazırlanmış olmayan" mənasında işlənə bilər. Lakin bu, nadir hallarda işlənir və əsas istifadəsi bitki təsvirləri ilə bağlıdır.
Sinonimləri: "Tər" sözünün sinonimləri arasında "təzə", "yeni", "təravətli", "yaşıl", "sululu" sözlərini göstərmək olar. Lakin bu sinonimlər tam əvəzedici deyil, çünki "tər" sözü daha çox bitkinin xüsusi bir vəziyyətini ifadə edir.
Nümunə cümlələr:
- Bazardan tər göyərti aldım.
- Baharın gəlişi ilə tər otlar bitib.
- Qazonun üstündə tər çiçəklər açmışdı.
- Səhər tər çiy düşmüşdü.