izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şana sözü Azərbaycan dilində otu, samanı, küləşi yığmaq üçün istifadə olunan uzun saplaqlı, diş-diş dəmir və ya ağac aləti bildirir. Lüğətlərdə sadəcə "yaba" kimi tərcümə olunsa da, şana yabanın daha spesifik bir növüdür. Yabanın geniş mənada müxtəlif materialları toplamaq üçün istifadə olunan hər hansı bir alət olduğu halda, şana xüsusilə də tarla məhsullarını, xüsusən də biçilmiş taxılı yığmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Onun uzun saplaqlı və diş-diş olması işin daha rahat və səmərəli yerinə yetirilməsinə kömək edir. Dişlər otları, samanları və ya küləşləri tutur və toplayır.

Şananın materialı ağac və ya dəmir ola bilər. Ağac şanalar dahaənənəvi və əl ilə hazırlanmışdır, dəmir şanalar isə daha möhkəm və davamlıdır. Materialdan asılı olmayaraq, şananın əsas funksiyası biçilmiş məhsulu toplamaq və yığmaqdır.

Misalda verilən "Qəhrəman … xırmandan kənara çıxmır və şananı yerə salmırdı" cümləsi şananın əmək aləti kimi və çalışqanlıq, səbr və məqsədə çatmaq üçün əzmkarlıq kimi məcazi mənaları da əks etdirir. Bu cümlədə şana, qəhrəmanın işindən ayrılmadığını, davamlı çalışdığını və əlindəki alətin qiymətini bildiyini göstərir. Şananın yerə qoyulmaması işə olan bağlılığı, əzmkarlığı simvolizə edir.

Etimalogiyasına gəldikdə, "şana" sözünün kökü türk dillərindəki "şanmaq", "şanlamaq" (yaymaq, səpmək) felindən gəlməsi ehtimal olunur. Çünki şana taxılları toplamaqla yanaşı, onları bir yerə yığmaq, yəni yayılmış taxılları bir yerə toplamaq mənasını da ehtiva edir. Ancaq bu etimoloji əlaqənin daha dərin tədqiqatlarla təsdiq olunması lazımdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz