Şəfəqlənmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "işıqlanmaq, şölələnmək, parıldamaq, şəfəq saçmaq, bərq vurmaq" kimi tərif edilməkdən daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilə bilər. Bu söz, əsasən, səhər və ya axşam günəşinin işığının bir səthə və ya cisimə dəyərək, onu parlaq, rəngarəng və gözəl bir şəkildə işıqlandırmasını, sanki şəfəq rənglərinə bürünməsini ifadə edir. Yəni, sadəcə işıqlanma deyil, xüsusi bir rəng və parıltı ilə müşayiət olunan işıqlanmadır.
Etimoloji baxımdan, "şəfəq" sözünün kökü ilə bağlıdır və "şəfəq" sözü öz növbəsində günəşin doğuş və ya batış zamanı göy üzündə görünən qırmızımtıl-çəhrayı rəngi ifadə edir. Beləliklə, "şəfəqlənmək" bu rənglərə bənzər bir parıltı və işıqlanma ilə müşayiət olunan bir prosesi təsvir edir. Sadəcə "parıldamaq" və ya "işıqlanmaq"dan fərqli olaraq, burada rəng və işığın keyfiyyəti önəmlidir.
Cümlədə istifadəsinə gəldikdə, "şəfəqlənmək" feli, adətən, təbiət hadisələri, gözəllik və ya əzəmətli mənzərələrin təsvirində istifadə olunur. Misal üçün: "Günəşin işığından şəfəqlənən qılınclar qırx min ildırımın birdən şığıdığını andırdı" cümləsində olduğu kimi, qılıncların işıqlanmasının xüsusi bir gözəllik və təsirliliklə təsvirini verir. Bu cümlədə "şəfəqlənmək" qılıncların sadəcə işıqlanmasını deyil, onların şəfəqin rəngləri ilə parıldamasını, gözəl və heyranedici bir görünüş əldə etməsini ifadə edir.
Başqa nümunələr: "Qar yağışı ilə şəfəqlənən dağ zirvələri əsrarəngiz bir mənzərə yaratmışdı." və ya "Yağışdan sonra şəfəqlənən çiçəklər daha da gözəl görünürdü." bu cümlələrdə "şəfəqlənmək" sözü müvafiq olaraq qarın və yağışın təsiri ilə işıqlanan səthlərin gözəlliyini və parlaqlığını vurğulayır. Bu sözün işlənməsi, adi bir "parıldamaq"dan daha ifadəli və təsvirlidir.