Şəfqət (ər. شَفْقَة - şafqah) sözü əsasən rəhm, mərhəmət, acıma, yazığı gəlmə, ürəyi yanma və riqqət kimi duyğuları ifadə edir. Lüğətlərdə verilən qısa tərif, bu mürəkkəb və çoxqıranlı duyğunun bütün incəliklərini əhatə etməkdən uzaqdır.
Şəfqət, insanın başqasının əzabına, bədbəxtliyinə qarşı duyduğu dərin empatiya və həssaslıqdır. Bu, sadəcə olaraq kədərlənmək və ya üzüntü duymaqdan daha çoxdur. Şəfqət, həmin insanın əzabını öz əzabınız kimi hiss etmək, onun vəziyyətinə qarşı daxili bir narahatlıq və həsrət duymaq deməkdir. Bu duyğu insanı kömək etməyə, yardım əlini uzatmağa təhrik edir.
Şəfqətin tərkib hissələrinə əzabı paylaşmaq, müsbət əməllər etmək istəyi, fədakarlıq, həssaslıq və başqalarının ehtiyaclarına qarşı məsuliyyət hissi daxildir. Məsələn, ac bir insana yemək vermək sadəcə yaxşı bir əməl deyil, həm də şəfqətin təzahürüdür. Çünki bu hərəkət arxasında yalnız yaxşı niyyət deyil, həm də həmin insanın acından əziyyət çəkməsinə qarşı duyulan dərin empatiya dayanır.
Şəfqət, fərqli mədəniyyətlərdə və dillərdə müxtəlif yollarla ifadə olunsa da, onun mahiyyəti universal xarakter daşıyır. Ərəb dilindən götürülmüş "şəfqət" sözünün kökü olan "şafqah" da məhz bu geniş mənaları əhatə edir. Müasir Azərbaycan dilində istifadə edilərkən "şəfqət" sözü həm insanlara, həm də heyvanlara, hətta təbiətə qarşı duyulan rəhmət və mərhəmət hisslərini ifadə edə bilir.
Cümlə içərisində işlənmə nümunələri:
- Onun gözlərindəki dərin şəfqət məni heyrətə saldı.
- Yarpaqsız ağaclara qarşı duyduğu şəfqət onu qışda belə onlara qulluq etməyə sövq edirdi.
- Şəfqətli ürəyi onu hər zaman ehtiyacı olanlara kömək etməyə vadar edirdi.
- Körpənin aciz vəziyyətinə qarşı duyulan şəfqət onun qayğısına qalmağı tələb edirdi.